به گزارش خبرنگار اقتصادرَوا، ورود اولین صندوق قابل معامله بیت‌کوین (ETF Bitcoin) به بازار سرمایه ایران، یک اتفاق مهم و تازه برای بازار مالی کشور به حساب می‌آید. در شرایطی که بیت‌کوین و سایر رمزارزها در بازارهای جهانی خیلی محبوب شده‌اند، ایجاد چنین صندوقی در ایران می‌تواند توجه سرمایه‌گذاران بیشتری را به بازار بورس جلب کرده و گزینه‌های متنوع‌تری را برای سرمایه‌گذاری در اختیار آن‌ها قرار دهد.

سرمایه‌گذاری مستقیم در بیت‌کوین همیشه برای سرمایه‌گذاران ایرانی مشکلات خاص خودش را داشته است. نگهداری بیت‌کوین به صورت شخصی نیاز به دانش فنی، آشنایی با کیف پول دیجیتال و ریسک بالای امنیتی دارد؛ مسائلی مثل احتمال سرقت یا هک شدن حساب‌ها بسیاری از افراد را از خرید مستقیم بیت‌کوین منصرف می‌کند. اما صندوق‌های قابل معامله بیت‌کوین این مشکل را تا حد زیادی حل کرده‌اند. افراد می‌توانند از طریق بورس و بدون اینکه خودشان مستقیماً بیت‌کوین نگه دارند یا درگیر مسائل فنی شوند، روی نوسانات قیمت بیت‌کوین سرمایه‌گذاری کنند.

یکی دیگر از مزایای این صندوق، شفاف‌تر شدن معاملات رمزارزها و افزایش نظارت دولت است. تا پیش از این، بخش بزرگی از معاملات بیت‌کوین در ایران به صورت غیررسمی یا در صرافی‌های خصوصی و خارج از دید دولت انجام می‌شد. راه‌اندازی این صندوق در بورس می‌تواند این معاملات را وارد یک فضای رسمی و تحت نظارت کند. این اتفاق باعث می‌شود که نهادهایی مثل سازمان بورس و بانک مرکزی بتوانند تراکنش‌ها را بهتر رصد کرده و با مسائلی مثل پولشویی یا فعالیت‌های غیرقانونی راحت‌تر برخورد کنند.

علاوه بر این، صندوق بیت‌کوین باعث می‌شود ایران هم مثل کشورهای دیگر مثل آمریکا، کانادا یا امارات، بازار مالی خودش را با روندهای جهانی هماهنگ کند. در این کشورها ETF بیت‌کوین به رسمیت شناخته شده و مورد استقبال سرمایه‌گذاران زیادی قرار گرفته است. پیوستن به این روند جهانی می‌تواند جذابیت بازار ایران را برای سرمایه‌گذاران خارجی نیز افزایش دهد.

یک موضوع دیگر هم راه‌اندازی ابزارهای مالی جدید در آینده است. ورود این صندوق می‌تواند باعث شود که ابزارهایی مثل قراردادهای آتی و آپشن بیت‌کوین هم وارد بورس شوند. این ابزارها باعث می‌شوند سرمایه‌گذاران بتوانند راحت‌تر و متنوع‌تر معامله کنند و نقدشوندگی بازار را بالا می‌برد.

و اما چالش ها و تهدید های ETF بیت کوین چیست؟!

یکی از چالش های عرضه این صندوق و امثال آن،  تفاوت ساز کار بازارهای سرمایه ایران و ارزهای دیجیتال است. بیت کوین در بازاری 24 ساعته و هفت روز هفته معامله می‌شود اما بازار ایران جدا از تعطیلی های خارج از سازمان، پنج روز در هفته و فقط روزی چهار ساعت فعال است، که این خود مسئله ای جدی است.

چالش دیگر مشکلات زیرساختی است، برای عرضه ETF بیت کوین نیاز به زیر ساخت های فناوری پیشرفته و امن است که هنوز در ایران این نوع زیر ساخت ها فراهم نیست.

تحریم های بیت المللی ممکن است دسترسی به صرافی های معتبر جهانی را محدود کند، که این می‌تواند باعث مشکل در مدیریت و عرضه این صندوق ها در ایران می‌شود.

برخی از مراجع تقلید و افراد جامعه ممکن است ارزهای دیجیتال را به دلایل شرعی نامشروع بدانند. این موضوع می‌تواند بر پذیرش صندوق‌های ETF بیت‌کوین تأثیر منفی بگذارد.

چالش دیگر می‌تواند نوسانات شدید بیت کوین باشد، بیت کوین بدلیل نوسانات قیمتی زیاد در جهان می‌تواند گزینه مناسبی برای صندوق شدت داخل ایران نباشد، بدلیل آنکه هدف اکثر سرمایه گذاران بابت خریدETF ها ریسک کمتر آن‌ها نسبت به بازار سرمایه است. اما بدلیل نوسان زیاد بیت کوین، شاید استقبال زیادی از این نوع صندوق نشود.

و اما تهدید این نوع صندوق‌ها برای بازار سرمایه ایران چه می‌تواند باشد؟

یکی از اصلی ترین تهدید های این ETF برای بورس تهران جمع آوری پول های سرگردان در بازار سرمایه به سمت خود است. نمودار زیر نشان‌دهنده روند ورود و خروج نقدینگی به صندوق‌های طلا و بازار سهام است. این داده‌ها به خوبی نمایش می‌دهند که چطور انتقال سرمایه‌ها به صندوق‌های غیرمولد می‌تواند تاثیر منفی بر بازار سهام و رشد اقتصادی بگذارد.

 هدف اصلی بازار بورس ایران ایجاد بستری شفاف و منظم برای خرید و فروش اوراق بهادار مانند سهام و اوراق مشارکت است. این بازار با تأمین مالی شرکت‌ها، تسهیل سرمایه‌گذاری، توزیع عادلانه ثروت، افزایش نقدشوندگی دارایی‌ها و بهبود شفافیت و کارایی بازار، به رشد اقتصادی کشور کمک می‌کند. همچنین، با هدایت نقدینگی به سمت بخش‌های مولد، بورس می‌تواند در کنترل تورم و کاهش فشار بر بازارهای موازی مانند ارز و طلا نقش مؤثری ایفا کند. پس از عرضه صندوق‌های طلا در بازار سرمایه ایران، بسیاری از سهام‌داران که به دنبال سرمایه‌گذاری کم‌ریسک‌تر بودند، به سمت این صندوق‌ها رفتند. در نتیجه، بخشی از سرمایه‌ای که می‌توانست به بازار سهام وارد شده و موجب تولید و رشد اقتصادی شود، به این صندوق‌ها منتقل شد.

حال انتظار می‌رود که با عرضه صندوق بیت‌کوین، شاهد ورود سرمایه‌هایی به این صندوق‌ها باشیم که در اصل باید وارد بازار سهام شده و باعث به حرکت درآمدن چرخ‌های اقتصاد ایران می‌شدند، اما اکنون به سمت این نوع سرمایه‌گذاری‌های غیرمولد سوق داده می‌شوند. از نتایج این روند می‌توان به تضعیف بازار سرمایه، کاهش ارزش پول ملی، کاهش تولید و اشتغال و در نهایت افزایش تورم اشاره کرد.

در نهایت، اگرچه ورود صندوق بیت‌کوین به بورس ایران در نگاه اول ممکن است جذاب و مدرن به نظر برسد و برخی از سرمایه‌گذاران را به خود جلب کند، اما ریسک‌ها و تهدیدهای آن بسیار جدی است. این صندوق‌ها به‌جای هدایت سرمایه‌ها به سمت تولید و اشتغال، آن‌ها را به سمت سرمایه‌گذاری‌های غیرمولد و سفته‌بازی سوق می‌دهند. با توجه به زیرساخت‌های فعلی و مشکلات ناشی از تحریم‌ها، بعید نیست که در بلندمدت شاهد تأثیرات منفی آن، مانند تضعیف بازار سرمایه و افزایش تورم، باشیم. بنابراین، بهتر است نهادهای تصمیم‌گیر با احتیاط بیشتری به استقبال این ابزار بروند و به‌جای دنبال کردن ترندهای جهانی بدون فراهم کردن پیش‌زمینه‌های لازم، ابتدا سرمایه‌گذاری‌های واقعی و مولد در بورس را تقویت کنند تا از آسیب‌های احتمالی به اقتصاد کشور جلوگیری شود.

گزارش از: حنانه عباسی، خبرنگار اقتصادی