ترمز تورم ساخت‌وساز کشیده شد؟
به گزارش اقتصادرَوا، شاخص قیمت نهاده‌های ساختمانی شهر تهران در تابستان ۱۴۰۴ تصویری دقیق از روند هزینه ساخت‌وساز در پایتخت ارائه می‌دهد و نشان می‌دهد این بازار پس از دوره‌ای از نوسانات شدید، در برخی اجزا وارد فاز تعدیل شده و در برخی دیگر همچنان با فشارهای تورمی قابل توجه روبه‌رو است. بر اساس داده‌های رسمی، شاخص کل نهاده‌های ساختمانی در این فصل به عدد ۱۷۳.۰ واحد رسیده که نسبت به فصل قبل ۶.۳ درصد کاهش نشان می‌دهد؛ افتی که در مقایسه با تورم فصلی ۱۴.۹ درصدی بهار ۱۴۰۴ بیانگر تغییر گفتمان تورمی این بازار است.
با وجود این تعدیل فصلی، مقایسه با تابستان سال قبل حاکی از آن است که تورم نقطه‌به‌نقطه همچنان در سطوح بالا قرار دارد. شاخص نسبت به فصل مشابه سال قبل ۳۶.۷ درصد افزایش یافته است. هرچند این رقم از تورم نقطه‌به‌نقطه ۴۳.۶ درصدی بهار پایین‌تر است، اما همچنان بیانگر تداوم فشار تورمی بر بخش ساخت‌وساز است. در افق بلندمدت‌تر نیز متوسط رشد شاخص چهار فصل منتهی به تابستان ۱۴۰۴ نسبت به دوره مشابه سال پیش ۳۱.۴ درصد بوده است.
کاهش قابل توجه تورم فصلی، در کنار تداوم تورم سالانه بالا، نشان می‌دهد که بازار نهاده‌های ساختمانی در تهران در حال انتقال از فاز جهش‌های پرشتاب به سمت فاز ثبات نسبی کوتاه‌مدت است، اما ریشه‌های تورم‌زای بلندمدت همچنان فعال‌اند.
در میان گروه‌های مختلف نهاده‌های اجرایی، رفتارهای متفاوتی مشاهده می‌شود. گروه «آهن‌آلات، میلگرد و پروفیل» با ثبت تورم فصلی ۱۰.۸ درصدی بیشترین رشد فصل را داشته است؛ رکوردی که می‌تواند نشان‌دهنده حساسیت این گروه به تغییرات بازارهای جهانی، نوسانات نرخ ارز و شرایط عرضه داخلی باشد. در سمت مقابل، گروه «کرایه ماشین‌آلات» در این فصل هیچ تغییری نسبت به بهار نداشته که از تثبیت نرخ خدمات و تعرفه‌های مرتبط حکایت دارد.
در شاخص نقطه‌به‌نقطه، بیشترین رشد مربوط به گروه «چوب» با ۷۲.۸ درصد است که فاصله قابل توجهی با سایر گروه‌ها دارد. این افزایش چشمگیر می‌تواند به دلیل تغییرات زنجیره واردات، محدودیت‌های عرضه و وابستگی بالای این کالا به بازارهای خارجی باشد. کمترین تورم نقطه‌به‌نقطه در گروه «شیشه» با ۲۱.۳ درصد ثبت شده است که برخلاف بسیاری از گروه‌ها، رشد ملایم‌تری را تجربه کرده است.
بررسی جزئیات گروه‌های اصلی نیز تصویر روشن‌تری از توزیع فشارهای تورمی ارائه می‌کند. گروه «شن، ماسه، سیمان و بتن» در تابستان به شاخص ۲۰۲.۲ واحد رسیده و نسبت به بهار ۴.۹ درصد افزایش داشته است، درحالی‌که تورم سالانه آن ۴۸.۳ درصد گزارش شده است. این ارقام نشان می‌دهد که نهاده‌های پایه همچنان جزو پیشتازان فشار هزینه در ساخت‌وساز هستند.
در سوی دیگر، گروه «گچ و گچ‌کاری» با شاخص ۲۳۶.۰ واحد نسبت به فصل قبل ۵.۶ درصد افزایش یافته، اما رشد سالانه آن با رقم ۶۲.۰ درصد در میان سطوح بالای بازار قرار می‌گیرد. چنین افزایشی می‌تواند ناشی از هم‌زمانی رشد هزینه تولید، تغییرات دستمزد و فشار تقاضای پروژه‌های ساختمانی باشد. گروه «بلوک، سفال و آجر» نیز شاخص ۲۱۵.۲ واحد را ثبت کرده که رشد سالانه ۵۵.۰ درصدی نشان می‌دهد.
در گروه‌های پوششی و تکمیلی همچون «موزاییک، کاشی و سرامیک» و «سنگ»، رفتار متفاوتی مشاهده می‌شود. شاخص گروه کاشی و سرامیک به ۱۹۶.۴ واحد رسیده و رشد سالانه آن ۴۳.۱ درصد بوده است؛ درحالی‌که گروه سنگ با شاخص ۱۸۱.۸ واحد رشد سالانه ۴۰.۵ درصدی را به ثبت رسانده. این ارقام نشان می‌دهد که کالاهای نیمه‌ساخته و تحت تأثیر هزینه انرژی و حمل‌ونقل، همچنان نرخ رشد قابل توجهی را تجربه می‌کنند.
در میان نهاده‌های فلزی، گروه «آهن‌آلات، میلگرد و پروفیل» با شاخص ۱۴۴.۹ واحد و رشد سالانه ۲۵.۴ درصد عملکردی کمتر از متوسط بازار داشته است؛ نکته‌ای که می‌تواند نشان‌دهنده نسبت بالاتر عرضه داخلی به تقاضا و اثرگذاری سیاست‌های تنظیم بازار باشد. در مقابل، گروه «چوب» با شاخص ۲۰۲.۳ واحد و رشد حیرت‌انگیز ۵۳ درصدی سالانه از جمله پرریسک‌ترین گروه‌ها برای مصرف‌کنندگان بوده است.
گروه قیرگونی، ایزوگام و آسفالت نیز با شاخص ۱۹۲.۷ واحد رشد سالانه ۵۱.۴ درصدی را ثبت کرده است که با توجه به وابستگی این محصولات به قیمت حامل‌های انرژی، افزایش هزینه‌های تولید و حمل‌ونقل، قابل تبیین به نظر می‌رسد. کالاهای مرتبط با تأسیسات مکانیکی و برقی نیز به ترتیب با شاخص‌های ۱۵۷.۱ و ۱۴۴.۶ رشد سالانه ۳۴.۲ و ۲۳.۸ درصدی را تجربه کرده‌اند که بیانگر فشار متوسط تورمی در این گروه‌هاست.
در برخی گروه‌ها همچون «شیشه» و «شیرآلات بهداشتی» آهنگ رشد کندتر بوده و این موضوع امکان تحلیل‌های مرتبط با اشباع بازار، افزایش واردات یا کاهش تقاضای مصرفی در نیمه نخست سال را فراهم می‌کند. گروه شیشه با شاخص ۱۳۲.۱ واحد کمترین رشد سالانه، یعنی ۱۹.۹ درصد را داشته است که این گروه را در میان آرام‌ترین بازارهای نهاده‌های ساختمانی قرار می‌دهد.
در بخش خدمات مرتبط با ساخت‌وساز که شامل هزینه‌های اجرایی، حمل‌ونقل و خدمات جانبی می‌شود، شاخص به ۲۱۱.۷ واحد رسیده و رشد فصلی ۴.۷ درصد و رشد سالانه ۴۸.۶ درصد داشته است. افزایش هم‌زمان هزینه‌های پروژه‌ای، رشد نسبی دستمزدها و قیمت خدمات پیمانکاری می‌تواند این روند را توضیح دهد.
در بخش ماشین‌آلات اما ثبات قابل توجهی دیده می‌شود. شاخص گروه «کرایه ماشین‌آلات» در این فصل هیچ تغییری نسبت به بهار نداشته و همچنان روی عدد ۱۷۸.۶ واحد باقی مانده است. هرچند تورم سالانه این گروه ۳۹.۸ درصد گزارش شده، اما ثبات فصلی بیانگر نبود شوک جدید هزینه‌ای در این حوزه است.
در کنار شاخص‌ها، داده‌های منتشرشده درباره قیمت متوسط برخی اقلام منتخب نیز تصویر ملموس‌تری از وضعیت بازار مصالح ارائه می‌دهد. سنگ تراورتن سفید صیقلی با متوسط قیمت ۱۸.۶ میلیون ریال به‌ازای هر مترمربع، تیرآهن نمره ۱۴ با متوسط ۵۴۷ هزار ریال و بتن آماده عیار ۳۰۰ با میانگین ۱.۹ میلیون ریال در زمره کالاهایی هستند که رشد قیمتی آنها بر هزینه تمام‌شده ساختمان اثر مستقیم دارند. کولر آبی با متوسط ۱۸۶ میلیون ریال و شیشه ایرانی میل ۴ با میانگین ۲.۹ میلیون ریال نیز جزو اقلام مهم مصرفی ثبت شده‌اند.
ترکیب این داده‌ها نشان می‌دهد که بازار نهاده‌های ساختمانی در تابستان ۱۴۰۴ با سه ویژگی اصلی شناخته می‌شود: کاهش تورم فصلی، تداوم تورم سالانه بالا، و واگرایی رفتار قیمتی میان گروه‌های مختلف. روندهای مشاهده‌شده نشان می‌دهد که فشارهای بلندمدت همچنان پابرجاست، اما در کوتاه‌مدت بخشی از گروه‌ها در مسیر تعدیل قرار گرفته‌اند. برای فعالان صنعت ساختمان، رصد دقیق این واگرایی قیمتی در گروه‌هایی مانند چوب، خدمات، آهن‌آلات و مصالح پایه می‌تواند نقش مهمی در تصمیم‌گیری سرمایه‌ای و زمان‌بندی پروژه‌ها ایفا کند.