به گزارش اقتصادروا، مسئله قیمت بنزین بار دیگر موضوع جنجال در صفحات مجازی شده است و افرادی با مطرح شدن مسئله افزایش قیمت بنزین در فضا مجازی به آن واکنش نشان داده‌اند. این افراد معتقدند که بنزین 3 هزار تومانی خالی از هرگونه رانت و یارانه پنهانی است و با آتشی تند افزایش قیمت بنزین را کوچک کردن سفره مردم و از کار انداختن صنعت و حمل و نقل کشور می‌خوانند. آنها باور دارند که اگر قرار است قیمت بنزین افزایش یابد و به نرخی نزدیک به نرخ جهانی برسد پس دستمزد کارمندان و کارگران هم باید به نرخ دستمزد جهانی پرداخت شود و از عبارت «درآمد‌های ریالی و هزینه‌های دلاری» استفاده می‌کنند که در نگاه اول برخورد کاملا به جا و تاثیرگذار است اما با نگاهی ظریف‌تر و اندکی تغییر زاویه دید می‌توان به جزئیات مهمی که از نظر این گروه منتقد پنهان مانده پی برد.

اول از همه استدلال آن‌ها که به کم بودن دستمزد‌ها اشاره کرده و آن را با دستمزد‌های اروپا و آمریکا مقایسه می‌کنند استدلالی ضعیف و غیرقابل قبول است چرا که سطح درآمدهای هر کشوری ارتباط مستقیمی با اندازه و میزان پیچیدگی اقتصاد آن کشور دارد در حالی که قیمت بنزین در سطح بین الملل ارتباطی به اندازه اقتصاد کشورها ندارد بلکه با ساختار رقابتی عرضه و تقاضای بازار تعیین می‌شود. اقتصاد ایران با تولید ناخالص داخلی نزدیک به ۴۰۰ میلیارد دلار در برابر اقتصاد آمریکا که تولید ۲۶ هزار میلیارد دلاری دارد اقتصادی ساده و کوچک محسوب می‌شود و با وجود این اعداد و ارقام مشخص می‌شود که سطح پایین درآمدها به اندازه کوچک کیک اقتصاد ایران مرتبط است و نه تصمیم‌گیری‌های دولت در خصوص قیمت گذاری سوخت.

مسئله مهم دیگری که باعث از بین رفتن بخش عمده‌ای از رفاه جامعه می‌شود نه نزدیک شدن قیمت بنزین به نرخ جهانی آن بلکه بهره‌وری پایین و مشکلاتی نظیر رانت و قاچاق در حوزه انرژی است. رانتی که دولت با سرکوب قیمت بنزین به وجود آورده که با توجه به قیمت‌های بسیار بالاتر سوخت در کشور‌های همسایه باعث بالا رفتن انگیزه قاچاق بنزین به منظور دستیابی به سود‌های هنگفتی شده است که منجر به از دست رفتن منابع و منافع ملی کشور می‌شود. به عنوان مثال می‌توان با مقایسه قیمت بنزین در ایران و چهار کشور همسایه که مقصد بیشترین میزان قاچاق سوخت از ایران هستند به چرایی این ماجرا پی برد. طبق آخرین آمار منتشر شده بنزین آزاد در ایران به قیمت هر لیتر ۳ هزار تومان (۰.۰۴ دلار با نرخ هر دلار۸۰ هزارتومان در بازار آزاد)، در عراق ۰.۵۷ دلار، در افغانستان ۰.۸۷ دلار ، در پاکستان ۱.۰۹ دلار و در ترکیه به قیمت هر لیتر ۱.۱۶ دلار به فروش می‌رسد. این اختلاف قیمتی بزرگ باعث قاچاق گسترده سوخت شده که برآوردها نشان می‌دهد روزانه میلیون‌ها لیتر بنزین از کشور خارج می‌شود. این درحالی است که این منابع می‌توانست صرف توسعه زیرساخت‌ها و پیشرفت کشور شود.

بنابراین، اگرچه منطقی کردن قیمت بنزین ممکن است در کوتاه‌مدت آثار سویی در بر داشته باشد، اما بدون شک راهکارهایی مانند پرداخت یارانه مستقیم به اقشار آسیب‌پذیر، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های حمل‌ونقل عمومی، و اصلاح ساختارهای مرتبط با بهره‌وری انرژی می‌توانند اثرات منفی این تغییر را کاهش دهند. در نهایت، تصمیم‌گیری در این زمینه باید با یک نگاه کلان و آینده‌نگر انجام شود تا ضمن کاهش فشار بر جامعه، منابع ملی به شکلی عادلانه و کارآمد مورد استفاده قرار گیرند.

گزارش از: مسیح محجوب، کارشناس اقتصادی