به گزارش اقتصادروا؛ علی‌رغم اینکه انتظارات تورمی کارشناسان و شرکت‌ها به طور معمول حول اهداف تورمی تعیین‌شده تثبیت (لنگر) شده است، انتظارات تورمی شهروندان عادی اغلب پراکندگی گسترده‌ای را نشان می‌دهد. ارتباطات بانک مرکزی نقشی حیاتی در شکل‌دهی به این انتظارات در بازارهای مالی و افزایش اعتماد عمومی ایفا می‌کند. این ارتباطات به ویژه اهمیت می‌یابد؛ زیرا تصمیمات و رفتارهای شهروندان تأثیر مستقیمی بر سازوکار انتقال سیاست پولی به اقتصاد واقعی دارند. با این حال، بانک‌های مرکزی با چالش رساندن پیام‌های خود به مخاطبان گسترده‌تر مواجه هستند و آگاهی عمومی نسبت به راهبُردهای سیاست پولی، مانند هدف اصلی ثبات قیمت‌ها در بانک مرکزی اروپا (ECB)، در خارج از حوزه کارشناسان باقی مانده است؛ لذا، این سؤال مطرح می‌شود که آیا ارتباط مستقیم بانک مرکزی با عموم مردم می‌تواند در تثبیت این انتظارات مؤثر باشد یا خیر.

روش‌شناسی آزمایش میدانی

برای بررسی تأثیر ارتباط مستقیم، یک آزمایش میدانی تصادفی در مقیاس بزرگ شامل ۵۰۰۰ بازدیدکننده از بانک مرکزی اروپا (ECB) در فرانکفورت انجام شد که شامل ۱۱۷ جلسه بین دسامبر ۲۰۲۲ تا می ۲۰۲۵ بود. این شرکت‌کنندگان که عموماً غیرمتخصص اما دارای علاقه یا پیش‌زمینه اقتصادی بودند (عمدتاً جوان‌تر و دارای تحصیلات مالی، اما شامل افراد مسن‌تر نیز می‌شدند)، به سه گروه تقسیم شدند:

1. گروه درمان: این گروه، از کارشناسان ECB ارائه‌ای درباره چارچوب سیاست پولی و فرایند تصمیم‌گیری بانک دریافت کردند.
2. گروه کنترل: این گروه، از کارشناسان آموزش‌هایی درباره سایر وظایف ECB که نامرتبط با سیاست پولی بودند، دریافت کردند.
3. گروه دارونما (Placebo): این گروه اطلاعاتی درباره سیاست پولی دریافت نکردند.

این آزمایش میدانی به عنوان مکملی مفید برای تحقیقات مبتنی بر نظرسنجی‌های آنلاین طراحی شد، زیرا می‌تواند سوگیری‌های احتمالی محققان را کاهش داده و بینش‌های دقیقی در مورد تغییرات رفتاری و بهبود سواد پولی در محیط واقعی ارائه دهد. نتایج این آزمایش از طریق مقایسه پیامدها در گروه‌های درمان و کنترل محاسبه شد تا تأثیر مستقیم ارتباطات بر سواد پولی و انتظارات تورمی ارزیابی شود.

یافته‌های کلیدی: ارتقای سواد پولی و تثبیت انتظارات

نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که ارتباط مستقیم بانک مرکزی یک مسیر امیدبخش برای تثبیت انتظارات است.

1. تأثیر بر سواد پولی: افرادی که تحت آموزش قرار گرفتند، به طور قابل‌توجهی دانش خود را در مورد سیاست پولی بهبود بخشیده و درک بهتری از هدف تورمی ECB پیدا کردند. نکته مهم اینکه، اثرات این درمان در گروه‌های جمعیتی مختلف متغیر بود: زنان، شرکت‌کنندگان مسن‌تر (بالای ۳۰ سال) و افراد فاقد مدرک دانشگاهی بیشترین سود را از ارائه‌های کارشناسان بردند. این امر نشان می‌دهد که ارتباط مستقیم می‌تواند سواد پولی افراد را بهبود بخشد، به ویژه برای کسانی که دانش کمتری دارند و به نگرانی‌های اجتماعی گسترده‌تر در مورد نابرابری در سواد پولی می‌پردازد.

2. تثبیت انتظارات تورمی: بهبود دانش (کسب نمره بالاتر سواد پولی) عامل اصلی توضیح‌دهنده این بود که چرا بخش قابل‌توجهی از غیرمتخصصان انتظارات تورمی میان‌مدت خود را با هدف تورمی بانک مرکزی همسو کردند. به طور متوسط، ۱۵ درصد از شرکت‌کنندگان در گروه درمان، تثبیت بهتری در انتظارات تورمی خود نشان دادند. این یافته، نقش کلیدی سواد پولی را در توانمندسازی مردم برای تعامل معنادار با پیام‌های بانک مرکزی برجسته می‌کند.

مشخص شد که صرف آموزش در مورد اهداف سیاستی و هدف دقیق تورم ۲ درصدی که ECB در سال ۲۰۲۱ پذیرفته است، باعث شد سهم قابل‌توجهی از غیرمتخصصان انتظارات میان‌مدت خود را به سمت هدف بازنگری کنند.

شایان ذکر است، این بهبود در درک سیاست پولی، منجر به بازنگری سامان‌مند در انتظارات آنها نسبت به رشد اقتصادی نشد که احتمالاً نشان می‌دهد شرکت‌کنندگان پیش‌بینی‌های رشد را نامطمئن‌تر یا کمتر تحت‌تأثیر مستقیم سیاست پولی می‌دانستند.

3. نقش زبان و اعتماد: یکی از یافته‌های مهم این است که تثبیت انتظارات تورمی شرکت‌کنندگان هنگامی که با زبان مادری خود مورد خطاب قرار می‌گرفتند، بیشتر بهبود یافت. این امر به احتمال زیاد نه تنها به یادگیری در مورد سیاست پولی، بلکه به یک اثر مبتنی بر اعتماد مرتبط است، به طوری که افراد در مواجهه با زبان مادری خود، اعتماد بیشتری به توانایی درک پیام‌های بانک مرکزی و سخنران پیدا می‌کنند.

نتیجه‌گیری و پیشنهادهای سیاستی

این یافته‌ها نشان می‌دهند که ارتباط مستقیم با غیرمتخصصان می‌تواند انتظارات تورمی میان‌مدت آنها را به طور قابل‌ملاحظه‌ای به هدف تورمی نزدیک کند. برای افزایش اثربخشی این ارتباطات، بانک‌های مرکزی باید اقدامات زیر را در پیش گیرند:

هدف‌گذاری پیام‌ها: پیام‌ها باید متناسب با مخاطبان مختلف طراحی شوند.

سرمایه‌گذاری در آموزش: افزایش سرمایه‌گذاری در برنامه‌های آموزشی هدفمند در مدارس و دانشگاه‌ها برای بهبود درک و اعتماد شهروندان جوان که می‌تواند پراکندگی گسترده در انتظارات تورمی آنها را در طول زمان کاهش دهد.

استفاده از کانال‌های مکمل: استفاده مکمل از کانال‌های غیرمستقیم مانند رسانه‌های اجتماعی، رسانه‌های سنتی و منابع قابل‌دسترس (وبگاه‌ها و مراکز بازدید) برای اطمینان از دستیابی پیام‌ها به مخاطبان گسترده‌تر.

چندزبانگی و اعتماد: در بافتاری مانند ECB، تلاش‌های لازم برای ایجاد اعتماد و ارتباطات چندزبانگی ضروری است تا تعامل را تقویت کرده و اثربخشی پیام‌ها تضمین شود.

گزارش از: امیرحسین مستقل، کارشناس اقتصادی