به گزارش خبرنگار اقتصادرَوا، گزارش جدید منتشر شده از وضعیت سدها و بارندگی‌های کشور تا تاریخ 18 اسفند 1403 نشان‌دهنده کاهش چشمگیر در حجم ذخایر آبی و میزان بارندگی نسبت به سال گذشته و میانگین بلندمدت است. این وضعیت، زنگ خطری برای مدیریت منابع آبی، کشاورزی و تأمین آب شرب کشور به شمار می‌رود و نشان‌دهنده افزایش فشارها بر سیستم‌های آبی کشور است. اگر این روند ادامه یابد، مشکلات زیست‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی متعددی در انتظار کشور خواهد بود.

بررسی داده‌های مربوط به مخازن سدهای کشور نشان می‌دهد که حجم آب موجود در مخازن سدهای کشور 18 اسفند 1403 نسبت به سال گذشته 7درصد کاهش یافته است، از موارد قابل اشاره سد زاینده‌رود در اصفهان است که با حجم آب 138 میلیون مترمکعب، تنها 11درصد از ظرفیت خود را پر دارد. این رقم نسبت به سال گذشته، کاهش 53 درصدی را نشان می‌دهد. زنجیره سدهای کارون، که از منابع کلیدی تأمین آب و برق خوزستان است، با 7183 میلیون مترمکعب آب، تنها 58 درصد از ظرفیت خود را پر دارد و نسبت به سال گذشته کاهش 14 درصدی داشته است. پیرو گزارش های تصویری منتشر شده در استان تهران و البرز، سد امیرکبیر با پرشدگی 6 درصدی نسبت به سال قبل 60 درصد کاهش داشته است و اکنون در حال نزدیک شدن به حد بحران است. این وضعیت در حالی رخ داده که برخی دیگر از سدهای تهران مانند طالقان با افزایش 33 درصدی نسبت به سال گذشته بهبود یافته‌اند. این موضوع نشان‌دهنده نوسانات جدی در وضعیت منابع آبی است که می‌تواند تأثیرات منفی بر تأمین آب شرب و کشاورزی در این منطقه بگذارد.

وضعیت نه چندان جالب سدها نه تنها تأمین آب شرب را با بحران مواجه کرده، بلکه بر بخش کشاورزی، که وابسته به آب است، فشار زیادی وارد می‌کند. کاهش حجم ذخایر آب در سدهای کشاورزی، مخصوصاً در مناطق مرکزی و جنوبی کشور، می‌تواند به کاهش تولید محصولات کشاورزی و افزایش قیمت مواد غذایی منجر شود.

برخی از سدها، نظیر بارون در آذربایجان غربی، با وجود پرشدگی 32 درصدی، نسبت به سال قبل افزایش 72 درصدی در ذخایر آبی و یا سد چاه نیمه ها در سیستان و بلوچستان با پرشدگی 16 درصدی افزایش 406 درصد نسبت به پارسال خود تجربه کرده‌اند اما این بهبودهای محدود در چند سد انگشت‌شمار نمی‌تواند وضعیت بحرانی دیگر نقاط کشور را جبران کند و به طور کلی وضعیت کلی منابع آبی کشور را نجات دهند.

کاهش بارندگی در سراسر کشور

بارش‌های جوی در سراسر کشور نیز به شدت کاهش یافته است. بر اساس آمار، ارتفاع کل ریزش‌های جوی کشور از اول مهر لغایت 17 اسفند ماه 1403-1404 معادل  93.8میلی‌متر بوده که نسبت به میانگین دوره‌های مشابه درازمدت (157.8میلی‌متر) 41 درصد کاهش و نسبت به دوره مشابه سال آبی گذشته (118.2میلی‌متر) 21 درصد کاهش داشته است. این کاهش بارندگی تأثیر مستقیمی بر کاهش ورودی آب به سدها و مخازن دارد و به شدت بر منابع آبی کشور فشار وارد می‌کند. اگر این روند ادامه یابد، ممکن است کشور با بحران‌های آبی شدیدتری در آینده نزدیک مواجه شود.

استان‌های مختلف در بررسی وضعیت بارش در سطح کشور شرایط متفاوتی را تجربه می‌کنند. استان‌های جنوبی نظیر هرمزگان و سیستان و بلوچستان با میزان بارش متوسط درازمدت به ترتیب 129.2 و 66.6 میلی‌متر و کاهش 77 و 72 درصدی نسبت به متوسط بلندمدت در صدر قرار دارند. در استان اصفهان، میزان بارش متوسط درازمدت تنها 90 میلی‌متر بوده که نسبت به میانگین بلندمدت 51 درصد کاهش نشان می‌دهد. در استان‌هایی مانند گیلان که معمولاً بارندگی بیشتری دارند، نسبت به متوسط سال قبل 16 درصد افزایش بارندگی را شاهد بودیم و این استان همچنان بالاترین میزان بارندگی کشور را با 643.5میلی‌متر به خود اختصاص داده است.

کاهش قابل توجه منابع آبی و بارندگی، پیامدهای گسترده‌ای برای کشور به همراه دارد تنش‌های اجتماعی و زیست‌محیطی کمبود آب می‌تواند منجر به مهاجرت، تشدید اختلافات محلی بر سر منابع و تخریب زیستگاه‌های طبیعی و از این دست موارد است. بنابراین، مدیریت بهینه منابع آبی و اتخاذ تدابیر مناسب برای مقابله با بحران‌های آبی امری ضروری است تا از تبعات منفی این وضعیت جلوگیری شود.