به گزارش خبرنگار اقتصادروا، با صدور مجوز تأسیس نخستین صندوق پروژه در حوزه نیروگاه خورشیدی، بازار سرمایه ایران یک گام دیگر به‌سوی مشارکت جدی‌تر در تأمین مالی پروژه‌های زیرساختی و توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر برداشت. این اتفاق در حالی رخ داده که صنعت برق با ناترازی مزمن، فرسودگی تجهیزات و کاهش کارایی سرمایه‌گذاری‌ها روبه‌روست؛ مسائلی که دیگر تنها با بودجه‌های دولتی قابل حل نیستند. در این شرایط، ورود انرژی‌های پاک به بازار سرمایه نه فقط یک اقدام زیست‌محیطی، بلکه راهکاری مالی و ساختاری برای مواجهه با بحران‌های موجود است؛ بحرانی که پیش‌تر در گزارش «چالش‌های صنعت برق در بورس؛ سودآوری یا بحران؟» نیز به آن پرداخته شده بود.

رشد مصرف برق در کشور طی یک دهه گذشته سرعت زیادی داشته، اما در مقابل، سرمایه‌گذاری برای توسعه نیروگاه‌ها به‌ویژه در بخش انرژی‌های پاک بسیار محدود بوده است. دولت‌ها به دلیل محدودیت منابع مالی، توان لازم برای تأمین بودجه این پروژه‌ها را نداشته‌اند و همین موضوع باعث شده تا پروژه‌های زیربنایی در حوزه برق، عقب بیفتند. در چنین شرایطی، استفاده از ظرفیت بازار سرمایه، به‌ویژه از طریق صندوق‌های پروژه، می‌تواند راهی کارآمد برای جذب منابع مالی و اجرای طرح‌های موردنیاز کشور باشد.

صندوق پروژه نیروگاه خورشیدی که قرار است با مدیریت شرکت سبدگردان فارابی راه‌اندازی شود، یکی از ابزارهای جدید تأمین مالی به شمار می‌رود. این صندوق‌ها، بر خلاف صندوق‌های سرمایه‌گذاری عادی که صرفاً در اوراق مالی سرمایه‌گذاری می‌کنند، پول جمع‌آوری‌شده از سرمایه‌گذاران را مستقیماً صرف ساخت و راه‌اندازی پروژه‌های واقعی می‌کنند. در نتیجه، سرمایه‌گذار نه‌فقط شاهد رشد عددی دارایی خود، بلکه مشارکت در یک پروژه واقعی ملی خواهد بود. این نوع سرمایه‌گذاری به شفاف‌تر شدن جریان پول، خلق ارزش افزوده و تقویت تولید کمک می‌کند.

از نگاه اقتصادی و زیست‌محیطی، تمرکز بر نیروگاه‌های خورشیدی کاملاً منطقی است. ایران از نظر میزان تابش خورشید، جزو کشورهای پرپتانسیل جهان محسوب می‌شود، اما سهم انرژی خورشیدی در تولید برق کشور هنوز بسیار ناچیز است. با راه‌اندازی چنین صندوق‌هایی، دیگر نیازی به وابستگی کامل به بودجه‌های دولتی نخواهد بود و می‌توان از سرمایه مردم برای توسعه نیروگاه‌های خورشیدی استفاده کرد. این روش نه‌تنها به تأمین برق پایدار کمک می‌کند، بلکه با کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی، به کاهش آلودگی هوا و عمل به تعهدات زیست‌محیطی ایران نیز یاری می‌رساند.

از جنبه مالی، این ابزار مزایای جذابی برای سرمایه‌گذاران دارد. امکان معافیت مالیاتی در برخی مراحل، شفافیت در هزینه‌ها، و قابلیت افزایش سرمایه در طول پروژه، از جمله ویژگی‌هایی است که صندوق پروژه را به گزینه‌ای مناسب برای سرمایه‌گذاری میان‌مدت و بلندمدت تبدیل می‌کند. البته باید توجه داشت که نقدشوندگی (یعنی امکان فروش سریع واحدهای سرمایه‌گذاری) در این نوع صندوق‌ها نسبت به صندوق‌های بورسی پایین‌تر است. بنابراین افرادی که وارد این نوع سرمایه‌گذاری می‌شوند، باید دیدگاهی صبورانه و بلندمدت داشته باشند.

سازمان بورس برای حمایت بیشتر از این نوع صندوق‌ها، اصلاح مقررات مربوط به آن‌ها را نیز در دستور کار قرار داده است. هدف از این اصلاحات، تسهیل روند تأسیس و افزایش سرمایه صندوق‌ها، و همچنین ایجاد امکان دسته‌بندی پروژه‌ها بر اساس نوع یا موقعیت جغرافیایی آن‌هاست. این موضوع کمک می‌کند تا سرمایه‌گذاران راحت‌تر بتوانند پروژه‌هایی را که با اهداف و اولویت‌های آن‌ها هماهنگ است انتخاب کنند.

همزمان با صدور مجوز این صندوق، چهار درخواست دیگر برای تأسیس صندوق‌های مشابه نیز در حال بررسی است. این روند نشان می‌دهد که بازار سرمایه به‌تدریج در حال تبدیل شدن به یکی از منابع اصلی تأمین مالی پروژه‌های ملی است. در بلندمدت، این فرآیند می‌تواند مشارکت مردم را در توسعه زیرساخت‌های حیاتی کشور افزایش دهد، فشار مالی را از دوش دولت بردارد، و در نهایت به فرهنگ‌سازی در زمینه سرمایه‌گذاری مولد و واقعی بینجامد.

اگر این مسیر با نظارت درست، شفافیت مالی و اعتمادسازی مناسب ادامه یابد، می‌توان امید داشت که صندوق پروژه انرژی خورشیدی تنها آغاز راه باشد و الگوی آن در سایر بخش‌ها مانند حمل‌ونقل، آب و فاضلاب و زیرساخت‌های فناوری نیز به کار گرفته شود. در چنین شرایطی، سرمایه‌گذاری عمومی نه‌فقط به سود فردی سرمایه‌گذاران، بلکه به نفع توسعه پایدار و آینده اقتصادی کشور عمل خواهد کرد.

گزارش از: حنانه عباسی، خبرنگار اقتصادی