نمایشگاه‌های بین‌المللی؛ ابزاری محوری در شرایط تحریم
رضا موسایی، دبیر دفتر مطالعات راهبردی رونق تولید، با اشاره به شرایط اقتصادی کنونی جهان اظهار داشت: دهه گذشته با وقایعی نظیر بحران مالی ۲۰۰۸، رفراندوم برگزیت در بریتانیا و انتخاب دونالد ترامپ در ایالات متحده، نشانه‌هایی از سیاست‌های اقتصادی حمایت‌گرایانه و جنبش‌های ملی‌گرا را در سراسر جهان آشکار ساخته است. اقتصاددانان این دوره را با اصطلاح «جهانی‌سازی کُند» (slowbalisation) توصیف کرده‌اند که نشان‌دهنده کاهش سرعت جریان‌های تجاری جهانی و شکنندگی نظام اقتصادی جهانی است. این وضعیت با همه‌گیری کرونا و اختلالات زنجیره تأمین جهانی، و همچنین جنگ در اوکراین و تحریم‌های اقتصادی پس از آن، بیش از پیش پیچیده شده است.
او در ادامه تأکید کرد: در این فضای عدم اطمینان اقتصادی-سیاسی، نمایشگاه‌های تجاری بین‌المللی نقش حیاتی ایفا می‌کنند. این نمایشگاه‌ها فرصت‌هایی برای دسترسی شرکت‌ها به بازارهای جدید، شبکه‌سازی با بازیگران کلیدی در صنعت یا زنجیره ارزش مربوطه، و بهره‌مندی از جریان‌های ارزشمند دانش خارجی در مورد فناوری‌ها و نوآوری‌های جدید فراهم می‌آورند. از این رو، آن‌ها به گره‌های حیاتی در اقتصاد سیاسی جهانی تبدیل شده‌اند که پویایی‌های اقتصادی جهانی را هدایت کرده و تفاوت‌ها بین اقتصادهای سرمایه‌داری را در زمینه شیوه‌های فناورانه و نهادی آن‌ها واسطه‌گری می‌کنند.
وی افزود: نکته کلیدی که این کتاب به آن می‌پردازد این است که برخلاف تصور رایج که نمایشگاه‌های تجاری به همگرایی فناوری‌ها و استانداردها منجر می‌شوند، یافته‌های ما نشان می‌دهد که فرایندهای جستجوی شرکت‌ها در این محیط‌ها، اغلب به جای تضعیف، الگوهای تخصصی‌سازی ملی را تقویت کرده و تفاوت‌های موجود را بازتولید می‌کنند. این مطالعه توضیح می‌دهد که چگونه تصمیم‌گیری‌ها در این محیط‌های «هرج و مرج سازمان‌یافته»، خطی یا کاملاً منطقی نیستند، بلکه ترکیبی پیچیده از مشکلات، راه‌حل‌ها و مشارکت‌کنندگان هستند. این به معنای آن است که شرکت‌ها اغلب بدون اهداف از پیش تعیین‌شده یا روشن جستجو می‌کنند و راه‌حل‌ها را به شکلی تدریجی و از طریق آزمون و خطا کشف می‌کنند.
موسایی همچنین به اهمیت این پژوهش برای مطالعات اقتصادی اشاره کرد و گفت: این کتاب نشان می‌دهد که چگونه نمایشگاه‌های تجاری، که اغلب در ادبیات سیاست صنعتی نادیده گرفته شده‌اند، می‌توانند به عنوان کانون‌های اصلی پویایی اقتصادی و عوامل مهمی در تغییرات نهادی تدریجی عمل کنند.
در بخش پایانی نشست، صدیف بیک‌زاده، رئیس شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی ایران، در این مراسم با اشاره به اهمیت نگاه علمی و تحقیق‌محور در صنعت نمایشگاهی گفت: شرکت سهامی در کنار وظایف اجرایی خود، رویکرد دانش‌محور کردن برگزاری نمایشگاه‌ها را دنبال می‌کند. انتشار چنین کتاب‌هایی نشان می‌دهد که باید از کلی‌گویی فاصله گرفت و به تحلیل‌های میدانی و علمی تکیه کرد.
او افزود: کتاب حاضر مجموعه‌ای غنی از مطالب مستند و داده‌محور است که به بررسی نقش و ظرفیت نمایشگاه‌های بین‌المللی در توسعه تجارت، نوآوری و حتی گردشگری می‌پردازد. نمایشگاه‌ها باید به پلتفرمی تجاری تبدیل شوند که بتوانند آینه‌ای از روندهای تجاری کشورها باشند.
کتاب مذکور ضمن تحلیل تجربه کشورها، به‌ویژه در حوزه سیاست‌گذاری نمایشگاهی، بر نقش نمایشگاه‌ها به‌عنوان ابزار دیپلماسی اقتصادی، تقویت تعاملات بین‌المللی، ارتقای ظرفیت جذب فناوری (Absorptive Capacity)، و ایجاد سامانه رصد و تحلیل داده‌های نمایشگاهی تأکید دارد.