به گزارش خبرنگار اقتصادروا؛ در پنج سال گذشته، بازار سرمایه ایران شاهد روندی نگران‌کننده در خروج سرمایه‌های خرد حقیقی بوده است؛ روندی که در مجموع بیش از ۲۵۰ هزار میلیارد تومان از منابع این گروه از سرمایه‌گذاران را از چرخه معاملات سهام خارج کرده است. این حجم سنگین خروج نقدینگی، نه‌تنها بر تعادل عرضه و تقاضا در بازار اثر گذاشته، بلکه به‌عنوان یکی از شاخص‌های مهم سنجش اعتماد عمومی به بازار، پیام روشنی از نگرانی و بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران حقیقی مخابره کرده است.

بررسی آمارها نشان می‌دهد که اوج این روند در تیرماه ۱۴۰۴ رقم خورده؛ ماهی که خروج سرمایه خرد حقیقی به رکورد ۳۳ هزار میلیارد تومان (۳۳ همت) رسید. این سطح بی‌سابقه خروج پول، می‌تواند بازتابی از همزمانی چند عامل منفی باشد: نااطمینانی‌های سیاسی و اقتصادی، نوسانات شدید نرخ ارز، ابهام در سیاست‌های حمایتی دولت از بورس و نیز عملکرد ضعیف بسیاری از نمادها در فصل گزارش‌دهی. 

سرمایه‌گذاران خرد، که عمدتاً افق سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت‌تر و حساسیت بالاتری نسبت به اخبار و ریسک‌های محیطی دارند، در مواجهه با دوره‌های متوالی افت شاخص و کاهش بازده، به تدریج ترجیح داده‌اند سرمایه خود را به سمت بازارهای موازی همچون ارز، طلا، مسکن یا حتی سپرده‌های بانکی منتقل کنند. همین تغییر جهت نقدینگی، فشار فروش در بازار سهام را تشدید کرده و موجب تضعیف توان رشد شاخص‌ها حتی در مقاطع مثبت شده است.

از سوی دیگر، خروج این حجم پول خرد از بازار به معنای کاهش مشارکت عمومی و افت عمق معاملات است؛ عاملی که می‌تواند نوسانات بازار را بیشتر کرده و آن را در برابر شوک‌های خبری و تغییرات سیاسی-اقتصادی، آسیب‌پذیرتر کند. به بیان دیگر، هرچه وزن سرمایه‌گذاران بلندمدت و نهادی بیشتر شود و سهم سرمایه‌گذاران خرد کمتر، تعادل بازار از پویایی طبیعی خود فاصله می‌گیرد و واکنش‌ها به اخبار و رویدادها شدیدتر می‌شود.

در این شرایط، کارشناسان معتقدند بازگشت اعتماد سرمایه‌گذاران حقیقی به بازار نیازمند مجموعه‌ای از اقدامات هماهنگ است؛ از شفاف‌سازی سیاست‌های اقتصادی و پرهیز از تصمیمات ناگهانی گرفته تا ایجاد ابزارهای متنوع مدیریت ریسک و بهبود زیرساخت‌های معاملاتی. همچنین، بازده پایدار و متعادل در بازار سهام تنها در صورتی محقق می‌شود که فضای اقتصاد کلان قابل پیش‌بینی‌تر شده و نرخ بازدهی بورس با سایر بازارها قابل رقابت باشد.

این آمار ۲۵۰ هزار میلیارد تومانی، نه صرفاً یک عدد، بلکه نشانه‌ای از چالشی جدی برای سیاست‌گذاران و مدیران بازار سرمایه است؛ چالشی که اگر پاسخ مناسبی به آن داده نشود، می‌تواند بر آینده مشارکت مردمی در بورس و توان تامین مالی اقتصاد از مسیر بازار سرمایه، اثرات بلندمدت برجای بگذارد.

گزارش از: بهنام مهری حسینی، کارشناس بازار های مالی