به گزارش اقتصادروا؛ قیمت نفت در بازارهای جهانی برای دومین روز متوالی کاهش یافته است. این افت ناشی از نگرانی‌ها درباره مازاد عرضه و ضعف تقاضا در نتیجه تنش‌های تجاری میان ایالات متحده و چین، دو مصرف‌کننده بزرگ نفت در جهان است. در آخرین معاملات، نفت برنت با افت ۱۷ سنت معادل ۰.۲۸ درصد به ۶۰.۸۴ دلار در هر بشکه رسید.

 شاخص WTI برای تحویل نوامبر با کاهش ۰.۵۲ درصدی به ۵۷.۲۲ دلار و قرارداد دسامبر نیز با افت ۰.۳۳ درصدی به ۵۶.۸۳ دلار در هر بشکه رسید. تحلیل منابع معتبر از جمله رویترز و بلومبرگ نشان می‌دهد بازار در حال ورود به مرحله‌ای از نگرانی نسبت به مازاد عرضه است، به‌طوری‌که سطوح قیمت کنونی پایین‌ترین سطح از اوایل ماه مه محسوب می‌شوند.

افزایش حجم نفت خام و میعانات در حال انتقال از طریق تانکرها به بالاترین میزان خود طی ماه‌های اخیر رسیده و بر فشار عرضه افزوده است. تولیدکنندگان بزرگ از جمله اعضای اوپک پلاس و کشورهای غیراعضا همچون روسیه نیز با تداوم تولید بالا، موجب افزایش موجودی ذخایر جهانی شده‌اند.

گزارش‌ها از افزایش ذخایر نفت خام آمریکا نیز حکایت دارد که نشانه‌ای از مازاد عرضه در بازار محسوب می‌شود. ساختار قیمتی قراردادهای آتی نیز بیانگر وضعیت «کانتانگو» است؛ بدین معنا که قیمت تحویل‌های آتی بالاتر از قیمت‌های فعلی است و این موضوع معمولاً زمانی رخ می‌دهد که بازار انتظار دارد عرضه بیش از تقاضا باشد.

از سوی دیگر، تقاضا برای نفت نیز در سایه کندی رشد اقتصادی جهان کاهش یافته است. تداوم تنش‌های تجاری میان واشنگتن و پکن موجب تضعیف فعالیت صنعتی و حمل‌ونقل شده و چشم‌انداز مصرف انرژی را تیره کرده است. هرچند مقامات دو کشور گهگاه از احتمال بهبود روابط سخن گفته‌اند، اما بازار همچنان نسبت به ثبات اقتصادی بدبین است. در چنین شرایطی، فعالان بازار با احتیاط عمل می‌کنند و تمایل دارند ریسک خود را کاهش دهند.

عوامل تکنیکی و روانی نیز به افت قیمت‌ها دامن زده‌اند. عبور نمودارهای قیمتی از سطوح حمایتی مهم، نشانه‌ای از فشار فروش بیشتر است. همزمان، تقویت شاخص دلار آمریکا و احتمال حفظ نرخ‌های بهره بالا از سوی فدرال رزرو باعث افزایش هزینه نگهداری ذخایر نفتی و کاهش جذابیت دارایی‌های کالایی شده است. اگرچه گاه حوادث ژئوپلیتیکی مانند حمله به تأسیسات انرژی در روسیه می‌تواند موجب نوسان‌های کوتاه‌مدت شود، اما بازار این رویدادها را تاکنون بی‌اثر بر چشم‌انداز کلی عرضه تلقی کرده است.

در تحلیل آینده بازار، چند سناریو محتمل وجود دارد. در سناریوی اصلی، اگر عرضه همچنان بالا بماند و نشانه‌ای از بهبود تقاضا دیده نشود، قیمت‌ها ممکن است همچنان تحت فشار باقی بمانند و حتی تا محدوده ۵۰ دلار برای هر بشکه کاهش یابند. آژانس بین‌المللی انرژی نیز پیش‌بینی کرده که در سال ۲۰۲۶ احتمال وقوع مازاد عرضه‌ای نزدیک به چهار میلیون بشکه در روز وجود دارد.

در سناریوی خوش‌بینانه‌تر، اگر مذاکرات تجاری میان آمریکا و چین به توافقی منجر شود یا شوک عرضه‌ای مانند کاهش تولید در خاورمیانه رخ دهد، ممکن است قیمت‌ها بار دیگر رشد کنند. در حالت میانه، تعادل نسبی بین عرضه و تقاضا می‌تواند موجب تثبیت قیمت‌ها در محدوده ۵۵ تا ۶۵ دلار شود.

برای کشورهای تولیدکننده نفت از جمله ایران، این شرایط پیامدهای قابل توجهی دارد. کاهش قیمت نفت فشار بر بودجه دولت و درآمد ارزی را افزایش می‌دهد و در نتیجه سیاستگذاران را ناچار می‌سازد بر تنوع‌بخشی به صادرات و کاهش وابستگی به نفت تمرکز کنند. در عین حال، استمرار قیمت‌های پایین ممکن است به ضرر تولیدکنندگان پرهزینه تمام شود و در بلندمدت زمینه را برای کشورهایی با هزینه تولید کمتر فراهم کند. در سطح منطقه‌ای نیز تصمیم اوپک برای محدود کردن تولید می‌تواند بر فرصت صادراتی ایران و سایر صادرکنندگان تأثیرگذار باشد.

در مجموع، بازار نفت در مقطع کنونی در وضعیتی شکننده و پرابهام قرار دارد. ترکیب مازاد عرضه، ضعف در تقاضا و فشار روانی ناشی از تنش‌های تجاری میان قدرت‌های اقتصادی، موجب شکل‌گیری انتظارات نزولی در بازار شده است. ساختار آتی قیمت‌ها و رفتار سرمایه‌گذاران نیز این نگرانی را تأیید می‌کند.

 با این حال، بازار نفت به‌طور سنتی به شوک‌ها بسیار حساس است و یک تغییر ناگهانی در سیاست‌های اقتصادی یا رخداد ژئوپلیتیکی می‌تواند روند قیمت‌ها را به سرعت تغییر دهد. در چنین فضایی، دولت‌ها و شرکت‌های نفتی ناگزیرند راهبردهای خود را بر پایه سناریوهای چندگانه و با رویکردی محتاطانه تنظیم کنند تا بتوانند در برابر نوسانات آینده انعطاف‌پذیر بمانند.

گزارش از مهدی شاه جلال الدین