به گزارش اقتصادرَوا؛ در بحبوحه تلاش‌های دولت فرانسه برای مهار کسری بودجه، بحث‌ها پیرامون اعمال یک مالیات جدید بر «فوق ثروتمندان» (ultra-riches) به یک کشمکش سیاسی - اقتصادی عمده تبدیل شده است. این تنش در حالی رخ می‌دهد که فرانسه در حال حاضر با نرخ کلی مالیاتی ۴۶ درصد تولید ناخالص داخلی (GDP)، دارای بالاترین میزان اخذ مالیات در اتحادیه اروپا است و نظام رفاهی و مالیاتی‌اش کارایی بالایی در اصلاح نابرابری دارد. با این حال، طی سال‌های اخیر، ثروت افراد فوق ثروتمند در فرانسه به شدت افزایش یافته است. گابریل زوکمن، اقتصاددان، محاسبه کرده است که ۰.۰۱٪ از خانوارهای ثروتمند، به دلیل استفاده از سازوکارهای بهینه‌سازی مالیاتی، نرخ مالیاتی مؤثر کمتری نسبت به سایرین می‌پردازند؛ به‌طوری‌که میلیاردرها (که فرانسه بیشترین تعداد آن‌ها را در اتحادیه اروپا دارد) ۲۷٪ از درآمد خود را مالیات می‌دهند، در حالی که میانگین نرخ مالیاتی مؤثر در کشور ۵۰٪ تخمین زده می‌شود.

جزئیات «مالیات زوکمن» و اهداف آن

پیشنهاد اصلی که به «مالیات زوکمن» (taxe Zucman) مشهور شده، وضع مالیاتی سالانه ۲ درصدی بر ثروت‌های بالاتر از ۱۰۰ میلیون یورو (معادل ۱۱۷ میلیون دلار) است. هدف این طرح، هدف قرار دادن تنها ۱۸۰۰ خانوار ثروتمند است که کسری ناچیز از ۳۵۸,۰۰۰ خانواری را تشکیل می‌دهند که پیش‌تر مالیات ثروت قدیمی (لغو شده توسط رئیس‌جمهور امانوئل ماکرون در سال ۲۰۱۸) را می‌پرداختند. زوکمن تخمین می‌زند که این مالیات می‌تواند ۱۵ تا ۲۵ میلیارد یورو در سال درآمد ایجاد کند.

ابعاد سیاسی و مخالفت‌ها

«مالیات زوکمن» به نمادی برای جناح چپ فرانسه تبدیل شده و برخی رهبران این جریان، تصویب آن را شرط حمایت خود از بودجه ۲۰۲۶ قرار داده‌اند. پس از لغو مالیات ثروت قدیمی توسط ماکرون، او به «رئیس‌جمهور ثروتمندان» ملقب شد؛ لذا جذابیت اصلی این مالیات برای چپ، نمادین است.

از زمان انتصاب سباستین لکورنو به عنوان نخست‌وزیر در ۹ سپتامبر ۲۰۲۵، وی مشغول مذاکره با احزاب مخالف از جمله سوسیالیست‌ها، به امید تأمین یک پیمان عدم تجاوز برای تصویب بودجه جدید است.

این طرح با مخالفت شدید جامعه تجاری مواجه شده است. برنارد آرنو، مدیرعامل شرکت کالاهای تجملی LVMH و ثروتمندترین مرد فرانسه، صراحتاً اعلام کرد که این مالیات می‌تواند اقتصاد را «نابود کند» و زوکمن را «فعال افراطی چپ» خواند. آرنو همچنین در ماه مه به سنا اطلاع داده بود که LVMH تنها در سال گذشته حدود ۳ میلیارد یورو مالیات در فرانسه پرداخت کرده است.

چالش‌های اقتصادی طرح

منتقدان، طرح زوکمن را دارای نقاط ضعف متعددی می‌دانند. مهم‌ترین انتقادات شامل موارد زیر است:

1. پایه باریک مالیاتی: به دلیل هدف قرار دادن تعداد اندکی از خانواده‌ها، رفتار این ۱۸۰۰ خانوار در صورت معرفی مالیات، قابل پیش‌بینی نیست.

2. برآورد درآمد: دیگر اقتصاددانان فرانسوی تخمین می‌زنند که به دلیل عواملی نظیر بهینه‌سازی و فرار مالیاتی (tax exile)، درآمد حاصل از این طرح احتمالاً تنها ۵ میلیارد یورو خواهد بود.

3. ثروت مجازی کارآفرینان: در مورد بنیان‌گذاران شرکت‌های نوپا (استارتاپ‌ها)، مانند آرتور منش (هم‌بنیان‌گذار میسترال با ارزش ۱۴ میلیارد دلار)، ابهاماتی وجود دارد، زیرا ثروت آن‌ها عمدتاً مجازی است. زوکمن برای حل این مشکل پیشنهاد داده بود که کارآفرینان می‌توانند به صورت «غیرنقدی» (با واگذاری سهام به دولت) یا از طریق استقراض، مالیات خود را بپردازند.

با وجود هشدارهای کارشناسان اقتصادی، یک نظرسنجی در سپتامبر ۲۰۲۵ نشان داد که ۸۶٪ مردم فرانسه، از جمله ۹۶٪ رأی‌دهندگان سوسیالیست و ۷۵٪ حامیان حزب راست افراطی (National Rally)، از «مالیات زوکمن» حمایت می‌کنند.

نخست‌وزیر لکورنو مسیر دشواری را طی می‌کند؛ او باید امتیازی بزرگ به جناح چپ بدهد تا حمایت آن‌ها را جلب کرده و ثبات سیاسی را حفظ کند، اما در عین حال، نمی‌تواند حمایت مرکز - راست را از دست بدهد. رئیس‌جمهور ماکرون نیز آگاه است که قیمت ثبات سیاسی، یک امتیازدهی به چپ است. با این حال، هزینه این امتیازدهی ممکن است خدشه‌دار شدن تصویر «فرانسه حامی کسب‌وکار» باشد که ماکرون برای تثبیت آن بسیار تلاش کرده است. این مناقشه در بخش اروپا و تحت عنوان «مالیات بر ثروتمندان» در نسخه چاپی ۲۷ سپتامبر ۲۰۲۵ منتشر شد.

گزارش از: امیرحسین مستقل، کارشناس اقتصادی