به گزارش اقتصادرَوا، در آبان‌ماه ۱۴۰۴ شاخص تولید شرکت‌های صنعتی بورسی نسبت به ماه مشابه سال قبل ۳٫۲ درصد افزایش داشته است. این رشد سالانه بیانگر آن است که سطح فعالیت صنعتی، در مقایسه با آبان سال گذشته، به‌طور متوسط در مسیر افزایشی قرار گرفته است. در مقابل، مقایسه ماهانه تصویر متفاوتی ارائه می‌دهد؛ به‌طوری که شاخص تولید نسبت به مهرماه ۱۴۰۴ حدود ۰٫۴ درصد کاهش را ثبت کرده است. این واگرایی میان رشد نقطه‌به‌نقطه مثبت و افت ماهانه محدود، نشان می‌دهد که اگرچه روند کلی تولید در مقیاس سالانه همچنان صعودی است، اما در کوتاه‌مدت نشانه‌هایی از توقف یا تعدیل رشد دیده می‌شود. چنین الگویی معمولاً می‌تواند بازتابی از عوامل فصلی، محدودیت‌های عرضه نهاده‌ها، یا واکنش بنگاه‌ها به شرایط تقاضا و قیمت‌ها باشد.

در سمت فروش، تصویر اندکی متفاوت است. شاخص فروش شرکت‌های صنعتی بورسی در آبان‌ماه نسبت به ماه مشابه سال قبل ۴٫۴ درصد افزایش داشته و نسبت به ماه قبل نیز ۱٫۲ درصد رشد را تجربه کرده است. این هم‌زمانی رشد سالانه و ماهانه فروش می‌تواند دلالت بر آن داشته باشد که تقاضای مؤثر برای محصولات صنعتی، دست‌کم در این مقطع زمانی، از پویایی بیشتری نسبت به تولید برخوردار بوده است. فاصله میان رشد فروش و تولید، به‌ویژه در مقیاس ماهانه، می‌تواند به معنای تخلیه بخشی از موجودی انبارها یا تمرکز بنگاه‌ها بر فروش تولیدات پیشین باشد. این نکته از منظر تحلیل چرخه‌های کوتاه‌مدت صنعت اهمیت دارد، زیرا استمرار چنین وضعیتی در صورت عدم افزایش تولید، می‌تواند در ماه‌های بعد به محدودیت عرضه منجر شود.

بررسی میانگین متحرک سه‌ماهه شاخص‌ها نیز به روشن‌تر شدن تصویر کمک می‌کند. رشد میانگین متحرک سه‌ماهه شاخص تولید منتهی به آبان‌ماه ۱۴۰۴ حدود ۱٫۵ درصد و برای شاخص فروش حدود ۶٫۴ درصد گزارش شده است. این ارقام نشان می‌دهد که در افق کوتاه‌مدت، شتاب رشد فروش به‌مراتب بالاتر از تولید بوده است. از منظر تحلیلی، این شکاف می‌تواند نشانه‌ای از فشار تقاضا بر ظرفیت‌های موجود تولید یا انعکاس تغییرات قیمتی و انتظارات تورمی در رفتار خرید بنگاه‌ها و مصرف‌کنندگان باشد.

نگاهی دقیق‌تر به عملکرد رشته‌فعالیت‌های صنعتی نشان می‌دهد که رشد یا افت شاخص‌های کل، حاصل برآیند رفتارهای بسیار متفاوت در زیر‌بخش‌هاست. در مقایسه با ماه مشابه سال قبل، رشته‌هایی مانند «دارو»، «خودرو و قطعات» و «شیمیایی به‌جز دارو» سهم بالایی در افزایش شاخص تولید و فروش داشته‌اند. در مقابل، رشته‌هایی نظیر «غذایی و آشامیدنی»، «چوب و کاغذ» و «ماشین‌آلات و تجهیزات» در برخی نماگرها با کاهش یا سهم منفی در رشد مواجه بوده‌اند. این ناهمگونی بیانگر آن است که شرایط تولید و فروش به‌شدت به ویژگی‌های خاص هر صنعت، از جمله دسترسی به نهاده‌ها، ساختار هزینه، سیاست‌های قیمتی و وضعیت بازار وابسته است.

در صنعت خودرو و قطعات، آمارها حاکی از افزایش تولید و فروش در مقیاس سالانه است. شاخص تولید این رشته در آبان‌ماه نسبت به ماه مشابه سال قبل ۷٫۸ درصد افزایش داشته، در حالی که شاخص فروش نیز رشد ۹٫۵ درصدی را ثبت کرده است. با این حال، در مقایسه ماهانه، افت تولید حدود ۴٫۱۰ درصدی مشاهده می‌شود، هرچند فروش نسبت به ماه قبل ۵٫۷ درصد افزایش یافته است. این الگو می‌تواند نشان‌دهنده آن باشد که بنگاه‌های خودروساز در این مقطع زمانی بیشتر بر فروش تمرکز داشته‌اند و کاهش تولید ماهانه الزاماً به معنای افت تقاضا نبوده است.

در رشته شیمیایی به‌جز دارو نیز عملکرد نسبتاً مثبتی مشاهده می‌شود. شاخص تولید این رشته نسبت به ماه مشابه سال قبل حدود ۹٫۷ درصد افزایش یافته و شاخص فروش نیز رشدی نزدیک به ۱۱٫۹ درصد را تجربه کرده است. در مقایسه ماهانه، هر دو شاخص افزایش ملایمی داشته‌اند که می‌تواند بیانگر ثبات نسبی شرایط تولید و تقاضا در این بخش باشد. این وضعیت، با توجه به پیوند گسترده صنایع شیمیایی با سایر بخش‌های صنعتی، از منظر پایداری زنجیره‌های تولید اهمیت ویژه‌ای دارد.

فلزات پایه تصویری متفاوت ارائه می‌دهند. در این رشته، شاخص تولید نسبت به ماه مشابه سال قبل ۲٫۷ درصد افزایش یافته، اما در مقایسه ماهانه کاهش حدود ۳٫۷ درصدی را ثبت کرده است. شاخص فروش نیز روندی مشابه داشته و افت ماهانه را نشان می‌دهد. چنین الگویی می‌تواند ناشی از نوسانات بازارهای جهانی فلزات، تغییرات قیمت مواد اولیه یا محدودیت‌های انرژی باشد که به‌طور مقطعی بر تولید اثر گذاشته است.

در بخش غذایی و آشامیدنی، کاهش تولید ماهانه و در برخی موارد افت فروش مشاهده می‌شود، هرچند مقایسه سالانه همچنان رشد محدودی را نشان می‌دهد. این وضعیت می‌تواند بازتابی از تغییرات فصلی تقاضا یا افزایش هزینه‌های تولید باشد که بر رفتار بنگاه‌ها اثر گذاشته است. اهمیت این بخش به دلیل ارتباط مستقیم با مصرف خانوارها، موجب می‌شود که تحولات آن به‌دقت مورد توجه سیاست‌گذاران قرار گیرد.

تحولات شاخص قیمت شرکت‌های صنعتی بورسی نیز بُعد دیگری از شرایط بخش صنعت را روشن می‌کند. در آبان‌ماه ۱۴۰۴ نرخ رشد ماهانه شاخص قیمت صنعت ۳٫۳ درصد گزارش شده است. رشد نقطه‌به‌نقطه این شاخص به حدود ۴۷٫۵ درصد رسیده که نسبت به ماه قبل افزایش ۰٫۲ واحد درصدی را نشان می‌دهد. همچنین میانگین سالانه شاخص قیمت صنعت در این ماه حدود ۴۰ درصد افزایش یافته است. این ارقام بیانگر آن است که فشارهای قیمتی در بخش صنعت همچنان قابل‌توجه است و می‌تواند بر تصمیمات تولید، سرمایه‌گذاری و مصرف اثرگذار باشد. بررسی رشته‌فعالیت‌ها نشان می‌دهد که «ماشین‌آلات و تجهیزات»، «فلزات پایه»، «چوب و کاغذ» و «کاشی و سرامیک» از جمله بخش‌هایی بوده‌اند که بالاترین نرخ‌های رشد قیمتی را تجربه کرده‌اند.

در بخش معدن، آمارها نشان می‌دهد که شاخص تولید شرکت‌های معدنی بورسی در آبان‌ماه نسبت به ماه مشابه سال قبل ۸٫۶ درصد افزایش داشته، اما نسبت به ماه قبل ۳٫۲ درصد کاهش یافته است. شاخص فروش نیز در مقیاس سالانه ۱۶٫۸ درصد رشد کرده، در حالی که در مقایسه ماهانه کاهش ۲٫۶ درصدی را ثبت کرده است. این الگو مشابه آن چیزی است که در برخی رشته‌های صنعتی مشاهده می‌شود و می‌تواند بیانگر نوسانات کوتاه‌مدت در عرضه یا تقاضای محصولات معدنی باشد. بررسی زیربخش‌ها نشان می‌دهد که «کنسانتره» و «گندله» نقش مهمی در تحولات تولید و فروش این بخش داشته‌اند.

در مجموع، داده‌های آبان‌ماه ۱۴۰۴ حاکی از آن است که بخش صنعت و معدن ایران در مقیاس سالانه همچنان در مسیر رشد قرار دارد، اما در کوتاه‌مدت با نوسانات و ناهمگونی قابل‌توجهی میان رشته‌فعالیت‌ها مواجه است. رشد فروش بالاتر از تولید، افزایش قابل‌توجه شاخص‌های قیمتی و تفاوت عملکرد میان صنایع، همگی نشان می‌دهد که تصویر بخش حقیقی اقتصاد نه سیاه و نه یکدست مثبت است، بلکه ترکیبی از فرصت‌ها و چالش‌ها را در خود دارد. اتکای این تحلیل بر داده‌های مستند شرکت‌های بورسی، امکان ارائه تصویری واقع‌بینانه‌تر از تحولات جاری را فراهم می‌کند و می‌تواند مبنایی برای تصمیم‌گیری‌های کوتاه‌مدت سیاست‌گذاران و فعالان اقتصادی باشد.