به گزارش اقتصادرَوا؛ حملات شدید روسیه به بخش انرژی اوکراین در آستانۀ فصل سرد، با تمرکز جدید و نگران‌کننده‌ای بر زیرساخت‌های گاز طبیعی این کشور، وارد مرحله‌ای تازه و بی‌سابقه شده است. این تهاجم که از نظر گستردگی و شدت حملات هوایی در مقایسه با تقریباً چهار سال گذشته جنگ بسیار بیشتر است، با هدف استراتژیک به زانو درآوردن اوکراین، به‌ویژه در مناطق شرقی، از طریق قرار دادن شهروندان در تاریکی و سرمای شدید، دنبال می‌شود.

تغییر راهبُرد و افزایش مقیاس

برخلاف تلاش‌های پیشین روسیه که عمدتاً برای از کار انداختن شبکه برق بود، این عملیات پاییزی جدید دو تفاوت اساسی دارد. اول، مقیاس حملات هوایی به طور چشمگیری افزایش یافته است؛ استفاده از انبوه پهپادها (که تعداد آنها گاه به ۶۰۰ یا ۷۰۰ دستگاه در هر حمله می‌رسد) پدافند هوایی اوکراین را به چالش کشیده و امکان وارد کردن ضربات متمرکز به بخش‌هایی از سیستم انرژی که پیش از این مقاوم بودند (از جمله ژنراتورها و ترانسفورماتورها) را فراهم آورده است. دوم و مهم‌تر از آن، روسیه برای اولین بار، تمرکز عمده‌ای بر تخریب توانایی‌های تولید، ذخیره‌سازی و توزیع گاز طبیعی اوکراین، و نه فقط شبکه برق، قرار داده است.

پیامدهای حیاتی و انگیزه‌های ژئوپلیتیکی

در نتیجه این هدف‌گیری‌ها، اوکراین ممکن است تا یک‌سوم ظرفیت تولید گاز طبیعی خود را از دست داده باشد و برای حفظ گرمایش و جلوگیری از رنج گسترده جمعیت در زمستان، با چشم‌انداز افزایش زیاد و پرهزینه واردات گاز از اروپا مواجه است. تحلیلگران دلیل این حملات را در تلاشی برای تضعیف روحیه و اراده مردم اوکراین می‌دانند؛ این ایده مطرح است که مسکو می‌خواهد مردم را وادار کند تا دولت را تحت فشار قرار دهند تا تسلیم شود و این حملات را به مثابه آخرین تلاش یا آخرین پناهگاه تلقی می‌کند.

علاوه بر این، تشدید حملات روسیه دارای یک بعد تلافی‌جویانه نیز هست؛ این حملات پس از تشدید حملات پهپادی و موشکی اوکراین علیه تأسیسات نفتی دوردست روسیه، به‌ویژه پالایشگاه‌ها و انبارهای سوخت، صورت می‌گیرد. این عملیات اوکراین اگرچه جنبه مالی و نظامی مجتمع انرژی روسیه را هدف قرار داده و بر توانایی روسیه برای صادرات فرآورده‌های نفتی فشار وارد کرده است، اما مستقیماً برای سرد نگه داشتن غیرنظامیان روس طراحی نشده بود.

بخش‌بندی جغرافیایی و چالش‌های دفاعی

حملات اخیر به طور خاص شهرهای شمال شرقی و شرقی اوکراین، از جمله سومی، چرنیهیف، خارکف و پولتاوا را هدف قرار داده است. این حملات همچنین با هدف قطع خطوط انتقال از مناطق کمتر آسیب‌دیده غربی انجام می‌شود تا امکان انتقال برق از غرب به شرق تضعیف شود. این راهبُرد به معنای تلاش برای گسستن فیزیکی دو نیمۀ کشور، به‌ویژه با تخریب ظرفیت تولید در ساحل شرقی رودخانه دنیپرو، است و عملاً انتقال ظرفیت‌های باقی‌مانده برق به مناطق آسیب‌دیده را ناممکن می‌سازد.

چالش اساسی برای اوکراین، دشواری تقویت سیستم پدافند هوایی در برابر حملات گسترده و هم‌زمان صدها پهپاد است؛ سامانه‌های پدافند هوایی مانند پاتریوت گران‌قیمت بوده و در برابر ازدحام پهپادها ناکارآمد هستند. با این حال، کیف درخواست خود برای دریافت موشک‌های دوربرد تاماهوک را به درخواست باتری‌های دفاع هوایی پاتریوت تغییر داده و آلمان وعده ارسال سامانه‌های بیشتری را داده است. در سطح بین‌المللی، وزیر خارجه اوکراین خواستار حمایت بیشتر اروپا برای زیرساخت‌های آسیب‌دیده شد و اتحادیه اروپا ۱۰۰ میلیون یورو کمک انرژی برای کمک به اوکراین در ماه‌های آتی متعهد شده است.

هشدار نسبت به واکنش متقابل

در حالی که برخی در اوکراین پیشنهاد کرده‌اند که جنگ انرژی را به جمعیت غیرنظامی روسیه گسترش دهند، کارشناسان هشدار می‌دهند که چنین اقدامی از نظر استراتژیک می‌تواند نتیجه معکوس داشته باشد. تشدید حملات علیه غیرنظامیان باعث می‌شود اوکراین برتری اخلاقی خود را از دست بدهد و تلفات غیرنظامی به نفع روایت روسیه تمام شود. همچنین، چنین اقدامی روند دستیابی به مذاکرات را پیچیده‌تر کرده و این ریسک را دارد که رهبران غربی، مانند دونالد ترامپ، با موضع روسیه ابراز همدردی کنند.

گزارش از: امیرحسین مستقل، کارشناس اقتصادی