به گزارش خبرنگار اقتصادرَوا، در تاریخ ۹ مارس ۲۰۲۵، شبکه پرداخت مسترکارت دچار اختلال گسترده‌ای شد که باعث توقف پرداخت‌های آنلاین در بسیاری از نقاط جهان گردید. این رویداد سؤالات مهمی را درباره امنیت سیستم‌های مالی، وابستگی اقتصاد جهانی به چند شرکت خاص و آینده تراکنش‌های بین‌المللی مطرح کرده است. اما این اختلال دقیقاً چه بود و از کجا ناشی شد؟ چه مشکلاتی می‌تواند در آینده ایجاد کند و پیامدهای آن تا چه حد جدی است؟  

کاربران در سراسر جهان گزارش دادند که پرداخت‌هایشان از طریق مسترکارت انجام نمی‌شود. در کمتر از یک ساعت، هزاران گزارش در وب‌سایت «داون‌دیتکتور» ثبت شد. بسیاری از فروشگاه‌های آنلاین اعلام کردند که تراکنش‌های مسترکارت در سیستم‌هایشان متوقف شده است.  

اما این اختلال ناشی از چه عاملی بود؟ در حال حاضر، مسترکارت توضیح دقیقی ارائه نکرده، اما چند سناریو برای این اتفاق محتمل است. نخست، این مشکل می‌تواند به دلیل نقص فنی در سرورهای مسترکارت یا خطای نرم‌افزاری باشد. دوم، احتمال دارد حمله‌ای سایبری به زیرساخت‌های این شرکت انجام شده باشد. سوم، تغییرات در سیستم‌های بانکی جهانی و به‌روزرسانی‌های ناگهانی ممکن است موجب این مشکل شده باشند. اما اگر این اختلال واقعاً ناشی از حمله سایبری باشد، چه تأثیری بر نحوه انجام معاملات جهانی خواهد داشت؟  

حمله سایبری به یکی از بزرگ‌ترین شبکه‌های پرداخت جهان می‌تواند زنجیره‌ای از مشکلات ایجاد کند. اگر مهاجمان موفق شوند به زیرساخت‌های مسترکارت نفوذ کنند، ممکن است تراکنش‌ها را مختل کرده، اطلاعات مشتریان را به خطر بیندازند یا حتی سیستم‌های بانکی را هدف قرار دهند. در چنین شرایطی، اعتماد عمومی به سیستم‌های پرداخت الکترونیکی کاهش می‌یابد و بانک‌ها و دولت‌ها مجبور به اتخاذ تدابیر امنیتی شدیدتری خواهند شد. این مسئله می‌تواند به تغییرات بنیادین در سیستم‌های مالی جهانی منجر شود.  

اما به‌طور کلی، سیستم‌های مالی جهان تا چه حد به چند شرکت خاص وابسته‌اند؟ و این وابستگی چه ریسک‌هایی دارد؟ مسترکارت، ویزا، پی‌پال و چند شرکت دیگر، هسته اصلی تراکنش‌های الکترونیکی را تشکیل می‌دهند. میلیاردها تراکنش روزانه از طریق این شرکت‌ها انجام می‌شود و هرگونه اختلال در عملکرد آن‌ها، اثرات فوری و گسترده‌ای بر اقتصاد جهانی خواهد داشت. اگر مسترکارت یا ویزا به هر دلیلی از کار بیفتند، حجم عظیمی از پرداخت‌ها متوقف شده و تجارت جهانی دچار بحران می‌شود. این تمرکزگرایی ریسک‌های جدی به همراه دارد، زیرا انحصار مالی می‌تواند موجب افزایش هزینه‌های تراکنش، کاهش امنیت اقتصادی و ایجاد بحران‌های ناگهانی شود.  

یکی از نظریه‌های مطرح‌شده این است که ممکن است ویزا، به‌عنوان رقیب اصلی مسترکارت، در ایجاد این اختلال نقش داشته باشد. در دنیای رقابت‌های مالی، چنین سناریویی هرچند بعید، اما غیرممکن نیست. با این حال، برای اثبات چنین ادعایی، نیاز به بررسی‌های عمیق‌تری وجود دارد.  

اما آیا ارزهای دیجیتال می‌توانند راه‌حلی برای این مشکلات باشند یا اینکه خود آن‌ها ریسک‌های جدیدی ایجاد می‌کنند؟ ارزهای دیجیتال مانند بیت‌کوین و اتریوم از تمرکززدایی بهره می‌برند و به بانک‌ها و شرکت‌های بزرگ متکی نیستند. این ویژگی باعث می‌شود که در برابر اختلالات مشابه مقاوم‌تر باشند. اما از سوی دیگر، این ارزها مشکلات خاص خود را دارند، از جمله نوسانات شدید قیمت، مشکلات امنیتی و نبود قوانین نظارتی مشخص. بنابراین، استفاده گسترده از ارزهای دیجیتال می‌تواند هم ریسک‌های فعلی را کاهش دهد و هم چالش‌های جدیدی ایجاد کند.  

اگر دولت‌ها وابستگی خود را به مسترکارت و شرکت‌های مشابه کاهش دهند، چه اتفاقی خواهد افتاد؟ از یک‌سو، این اقدام می‌تواند باعث افزایش امنیت اقتصادی، کاهش نفوذ شرکت‌های خصوصی در سیاست‌های مالی و ایجاد رقابتی سالم‌تر شود. اما از سوی دیگر، ممکن است منجر به افزایش هزینه‌های تراکنش، کاهش سرعت انجام پرداخت‌ها و ایجاد چالش‌های قانونی و فنی شود. به همین دلیل، این یک تصمیم پیچیده است که باید با دقت بررسی شود.  

آیا پیامدهای این اختلال در مسترکارت بلندمدت خواهد بود؟ پاسخ این سؤال بستگی به شدت و علت اصلی این اختلال دارد. اگر این مشکل ناشی از نقص فنی باشد، احتمالاً در کوتاه‌مدت حل خواهد شد. اما اگر مسئله عمیق‌تر باشد، می‌تواند منجر به تغییرات بنیادین در سیستم‌های پرداخت جهانی شود. اعتماد مشتریان ممکن است کاهش یابد، بانک‌ها به دنبال راهکارهای جایگزین باشند و حتی دولت‌ها بخواهند قوانین جدیدی برای کنترل این شرکت‌ها وضع کنند.  

این اتفاق نشان داد که سیستم‌های مالی جهانی نیاز به تغییرات اساسی دارند. چه دولت‌ها بخواهند وابستگی خود را به شرکت‌های خصوصی کاهش دهند، چه مردم به سمت ارزهای دیجیتال حرکت کنند و چه بانک‌ها به دنبال راه‌حل‌های جدید باشند، یک چیز روشن است: آینده مالی جهان در حال تغییر است و این تغییر می‌تواند بر اساس چنین اتفاقاتی شتاب بگیرد.  

بر بازار سهام نیز این اختلال تأثیرگذار خواهد بود. شرکت‌هایی که به پردازش پرداخت‌های الکترونیکی وابسته‌اند، ممکن است کاهش درآمد را تجربه کنند، زیرا اختلال در مسترکارت باعث شده بسیاری از معاملات انجام نشوند. این موضوع می‌تواند سهام شرکت‌هایی مانند مسترکارت، ویزا و سایر پردازشگران پرداخت را تحت فشار قرار دهد. از سوی دیگر، اگر سرمایه‌گذاران به این نتیجه برسند که چنین رخدادهایی ممکن است بارها تکرار شود، ممکن است به سمت سهام شرکت‌هایی که در زمینه امنیت سایبری و فناوری‌های پرداخت غیرمتمرکز فعالیت دارند، متمایل شوند.  

در بازار کالاهای امن مانند طلا نیز احتمالاً شاهد افزایش تقاضا خواهیم بود. سرمایه‌گذاران معمولاً در شرایط بی‌ثباتی مالی به سمت دارایی‌های امن حرکت می‌کنند و اگر این اختلال در مسترکارت به‌عنوان نشانه‌ای از ضعف سیستم مالی جهانی تلقی شود، احتمالاً قیمت طلا افزایش خواهد یافت. همچنین، اگر این اختلال ناشی از حمله سایبری گسترده‌ای باشد که نشان دهد زیرساخت‌های مالی جهان آسیب‌پذیر هستند، ممکن است سرمایه‌گذاران دارایی‌های خود را به سمت بیت‌کوین و سایر ارزهای دیجیتال هدایت کنند.  

اما اگر این مشکل به‌سرعت برطرف شود و شفاف‌سازی کافی از سوی مسترکارت و نهادهای مالی صورت گیرد، بازارها می‌توانند خود را بازیابی کنند. در این صورت، کاهش اعتماد به سیستم‌های پرداخت الکترونیکی کوتاه‌مدت خواهد بود و احتمالاً سرمایه‌گذاران پس از افت اولیه، دوباره به سهام شرکت‌های بزرگ فناوری مالی بازخواهند گشت.  

با این حال، سؤال بزرگ‌تر این است: آیا این اختلال یک مورد استثنایی بود یا آغاز یک روند جدید در دنیای مالی؟ اگر مشکل مربوط به حملات سایبری باشد، دولت‌ها و شرکت‌های بزرگ احتمالاً سرمایه‌گذاری بیشتری روی امنیت سایبری انجام خواهند داد و حتی ممکن است قوانین جدیدی برای کنترل ریسک‌های این حوزه وضع کنند. اما اگر این اختلال ناشی از مشکلات ساختاری در سیستم‌های پرداخت باشد، می‌توان انتظار داشت که به‌تدریج فناوری‌های جدیدی مانند پرداخت‌های بلاکچینی، سیستم‌های مالی غیرمتمرکز (DeFi) و حتی پروژه‌های ارز دیجیتال دولتی (CBDC) اهمیت بیشتری پیدا کنند.  

در نهایت، این اتفاق نشان داد که اقتصاد جهانی تا چه حد وابسته به تعداد معدودی از شرکت‌های مالی است. اگر این وابستگی ادامه پیدا کند، هرگونه اختلال در این شرکت‌ها می‌تواند بحران‌های بزرگی ایجاد کند. به همین دلیل، احتمال دارد که کشورهای مختلف به سمت راهکارهای پرداخت بومی، تقویت سیستم‌های بانکی داخلی و کاهش وابستگی به مسترکارت و ویزا حرکت کنند. آیا این تغییرات می‌تواند منجر به یک انقلاب در سیستم مالی جهانی شود؟ آیا دولت‌ها و بانک‌ها برای مقابله با چنین ریسک‌هایی آماده هستند؟ آینده این مسیر چگونه خواهد بود؟