۲ میلیارد یورو سرمایه‌گذاری ارزی در راه است
به گزارش اقتصادروا مرکز مبادله ایران با همکاری بانک مرکزی، برنامه‌ای گسترده برای تأمین مالی پروژه‌های صنعتی و تولیدی کشور در سال ۱۴۰۴ تدارک دیده است. بر اساس اعلام رسمی، این مرکز در نظر دارد با انتشار اوراق مرابحه ارزی، منابعی معادل دو میلیارد یورو به منظور حمایت از طرح‌های مهم صنعتی جذب کند. این اقدام که با مشارکت بانک‌های بزرگ و نهادهای مالی پیش می‌رود، گامی مهم در جهت توسعه ابزارهای نوین تأمین مالی در اقتصاد ایران به شمار می‌آید.
اوراق مرابحه ارزی نوعی ابزار مالی اسلامی است که بر پایه قرارداد مرابحه طراحی شده و در آن تأمین مالی به صورت ارزی انجام می‌شود. در این ساختار، بانی (شرکت یا نهاد متقاضی منابع مالی) دارایی یا کالایی را از طریق واسطه (ناشر اوراق) خریداری می‌کند و سپس این دارایی به سرمایه‌گذاران با سود مشخص و در سررسید معین واگذار می‌شود. پرداخت سود و بازپرداخت اصل سرمایه در این اوراق به صورت ارزی انجام می‌شود و همین ویژگی، آن را به ابزاری جذاب برای سرمایه‌گذاران دارای منابع ارزی تبدیل می‌کند.
استفاده از اوراق مرابحه ارزی به ویژه در شرایطی که نیاز به تأمین مالی پروژه‌های صادرات‌محور و صنعتی وجود دارد، اهمیت ویژه‌ای دارد. این ابزار، ضمن ایجاد امکان جذب نقدینگی‌های ارزی سرگردان، به تقویت تراز پرداخت‌ها و کاهش فشار بر بازار ارز نیز کمک می‌کند. همچنین، به دلیل ماهیت اسلامی این ابزار، امکان بهره‌گیری از آن در چارچوب فقهی بدون ایجاد شبهه ربوی فراهم شده است که در سیاست‌های اقتصادی مبتنی بر بانکداری اسلامی، یک مزیت کلیدی محسوب می‌شود.
در چارچوب این برنامه، عرضه اوراق به صورت فصلی و در بسته‌های ۵۰۰ میلیون یورویی انجام خواهد شد. نخستین مرحله با پذیره‌نویسی ۶۰ میلیون یورو اوراق مرابحه برای دو شرکت پتروشیمی نگین مهستان کنگان و سروش مهستان عسلویه آغاز شده است. پیش‌بینی می‌شود با تکمیل طرح‌های این دو مجموعه، سالانه ۶۶۰ میلیون یورو درآمد ارزی جدید برای کشور حاصل شود. ویژگی شاخص این اوراق، بازپرداخت ارزی آن‌هاست که به منظور جذب سرمایه‌گذاران دارای منابع ارزی مازاد طراحی شده است.
اهمیت این سیاست در چند بُعد قابل تحلیل است. نخست، با هدایت نقدینگی ارزی به سوی فعالیت‌های تولیدی، همزمان دو هدف توسعه صنعتی و بهبود تراز ارزی کشور دنبال می‌شود. دوم، این سازوکار با کاهش فشار تأمین مالی از نظام بانکی، به تقویت ثبات در بازار پول یاری می‌رساند. تجربه موفق پروژه‌های مشابه در سال‌های گذشته که منجر به خلق درآمد ارزی بالغ بر ۶۰۰ میلیون یورو شد، موید اثربخشی این رویکرد است.
با این حال، تحقق کامل اهداف این طرح مستلزم توجه به چند چالش اساسی است. بازدهی اوراق باید به گونه‌ای تنظیم شود که در مقایسه با سایر فرصت‌های سرمایه‌گذاری، برای صاحبان منابع ارزی جذابیت کافی داشته باشد. افزون بر این، شفافیت در فرآیند انتشار و تخصیص منابع و نظارت مؤثر نهادهای ذیربط، از پیش‌شرط‌های جلب اعتماد سرمایه‌گذاران به شمار می‌رود. استمرار موفقیت این سیاست نیز وابسته به ثبات سیاست‌های کلان اقتصادی در بلندمدت است.
در مجموع، طرح انتشار اوراق مرابحه ارزی را می‌توان نقطه آغازی برای توسعه بازارهای تأمین مالی ارزی در کشور دانست. در صورت تداوم و گسترش، این ابزار می‌تواند نه تنها نیازهای مالی صنایع بزرگ را تأمین کند، بلکه با توسعه بازار ثانویه این اوراق، به تعمیق بازار سرمایه کشور نیز یاری رساند. هماهنگی مستمر میان نهادهای اجرایی، ارتقای شفافیت و حفظ اعتماد فعالان اقتصادی، عوامل کلیدی در موفقیت این طرح خواهند بود؛ طرحی که در صورت موفقیت، می‌تواند الگویی برای سایر بخش‌های اقتصادی کشور نیز فراهم آورد.
گزارش از: زینب جمشیدی، کارشناس اقتصادی