فروردین پرتلاطم خوراکی‌ها
به گزارش خبرنگار اقتصادرَوا، بررسی متوسط قیمت اقلام خوراکی در مناطق شهری کشور طی فروردین ۱۴۰۴ نشان می‌دهد که ماه نخست سال جدید، با نوسانات قابل‌توجهی در بازار کالاهای اساسی همراه بوده است. داده‌های رسمی مرکز آمار ایران حاکی از آن است که در مقایسه با اسفند گذشته، برخی اقلام خوراکی رشدهای دو رقمی را تجربه کرده‌اند، در حالی که تعدادی دیگر با کاهش قیمت روبرو شده‌اند؛ ترکیبی که تصویری از یک سبد مصرفی ناپایدار اما قابل مدیریت را ارائه می‌دهد.
در صدر جدول افزایش قیمت‌ها، میوه‌ها نقش محوری ایفا کرده‌اند. پرتقال با رشد ۲۲ درصدی، سیب با ۲۰.۳ درصد و لیموترش با ۱۹.۷ درصد، بیشترین افزایش را نسبت به ماه گذشته ثبت کرده‌اند؛ افزایش‌هایی که بخشی از آن را می‌توان به پایان فصل برداشت، کاهش ذخایر شب عید و اثرات فصلی نسبت داد. در نقطه مقابل، تخم‌مرغ ماشینی با افت ۶.۴ درصد و پیاز با کاهش ۸.۱ درصد، از معدود کالاهایی بودند که در این ماه با افت قیمت مواجه شدند؛ روندی که اگرچه می‌تواند بخشی از فشار قیمتی بر خانوارها را کاهش دهد، اما در بلندمدت ممکن است به افت انگیزه تولید در این بخش‌ها بینجامد.
افزون بر این نوسانات ماهانه، مقایسه قیمت‌ها با فروردین سال گذشته، چهره‌ای متفاوت از تورم نقطه‌ای ترسیم می‌کند. سیب‌زمینی با جهش ۱۹۳ درصدی، لوبیا چیتی با ۱۶۶.۸ درصد و لیموترش با ۱۳۶ درصد افزایش، در زمره کالاهایی قرار دارند که بیشترین رشد قیمت را طی یک سال تجربه کرده‌اند. این داده‌ها نشانه‌ای است از فشار مضاعف تورم بر گروه‌های کالایی خاص، به‌ویژه حبوبات و سبزیجات ریشه‌ای، که در سبد خوراکی خانوارهای متوسط و پایین‌درآمد جایگاه پررنگی دارند.
حبوبات، که زمانی نقش جانشین ارزان‌قیمت گوشت را در رژیم غذایی ایفا می‌کردند، اکنون خود به پیشرانان تورم بدل شده‌اند. افزایش شدید قیمت در اقلامی چون لوبیا قرمز، عدس و لپه، زنگ خطری جدی برای امنیت غذایی است؛ به‌ویژه آنکه این اقلام از جمله مواد غذایی پرمصرف در وعده‌های اصلی خانوار محسوب می‌شوند. چنین پدیده‌ای، اگر ادامه یابد، می‌تواند به افزایش فقر تغذیه‌ای و کاهش کیفیت سبد غذایی منجر شود.
در کنار این روندها، پایداری رشد قیمت در اقلامی چون برنج ایرانی، گوشت قرمز و لبنیات نیز قابل‌تأمل است. هرچند نرخ رشد این اقلام در فروردین نسبت به اسفند متعادل‌تر بوده، اما رفتار آن‌ها در بازه‌های زمانی بلندمدت حاکی از وجود چسبندگی قیمتی و تاثیرپذیری بالا از انتظارات تورمی است. این نکته اهمیت راهبردهای کنترل هزینه‌های تولید، پایداری عرضه و کاهش نوسانات ارزی را دوچندان می‌کند.
با این حال، وجود اقلامی که کاهش قیمت را تجربه کرده‌اند و یا دارای رشد اندک بوده‌اند، همچون تخم‌مرغ، پیاز، شیر پاستوریزه و برخی مشتقات لبنی، این امید را زنده نگه می‌دارد که با اتخاذ سیاست‌های هدفمند و به‌ویژه در صورت تقویت نظام توزیع و ذخیره‌سازی، می‌توان بخشی از این نوسانات را مهار کرد. وجود اقلامی با کاهش یا ثبات نسبی قیمت، نشان می‌دهد که در صورت هماهنگی میان سیاست‌های کلان اقتصادی، ابزارهای تنظیم بازار، و شبکه توزیع، امکان کنترل بخشی از فشار تورمی وجود دارد. به‌ویژه اگر سیاست‌گذار با تمرکز بر زنجیره تأمین اقلام پرمصرف، از نوسان‌های موسمی بکاهد و قدرت پیش‌بینی‌پذیری بازار را برای تولیدکننده و مصرف‌کننده افزایش دهد، می‌توان به روندی باثبات‌تر در ماه‌های آینده امیدوار بود.
فروردین ۱۴۰۴ اگرچه با نوسانات قابل‌توجهی در بازار خوراکی‌ها همراه بود، اما در عین حال یادآور این نکته نیز هست که ثبات نسبی در برخی اقلام و امکان مداخله مؤثر در بازار، همچنان در دسترس سیاست‌گذار قرار دارد. به نظر می‌رسد آنچه بیش از هر چیز در مسیر کنترل تورم ضروری است، انسجام در تصمیم‌گیری، ثبات در اجرای سیاست‌ها و اعتمادسازی در میان بازیگران اقتصادی است؛ مؤلفه‌هایی که می‌توانند چشم‌انداز متعادل‌تری برای ماه‌های آینده رقم بزنند.