رکود سنگین در بازار مسکن تهران / کاهش قیمت در سایه بی‌اعتمادی
به گزارش اقتصادروا؛ بازار مسکن تهران در هفته‌های اخیر وارد مرحله تازه‌ای از رکود شده و نشانه‌های کاهش قیمت در فایل‌های فروش به‌طور محسوسی در سطح شهر نمایان است. بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد که در برخی مناطق، تعداد فایل‌های عرضه‌شده نسبت به میانه بهار نصف شده و در برخی دیگر، این افت به دو سوم رسیده است. این کاهش چشمگیر در حجم عرضه در کنار ضعف جدی تقاضا موجب شده تا بازار وارد چرخه‌ای از رکود عمیق‌تر همراه با کاهش قیمت شود.
در تحلیل دلایل این رکود می‌توان سه عامل اصلی را که در تشدید این وضعیت نقش داشته‌اند شناسایی کرد: نخست، فضای بی‌اعتمادی نسبت به آینده اقتصادی کشور و تحولات منطقه‌ای؛ دوم، اختلال گسترده در سیستم نقل و انتقال پول، به‌ویژه از مسیر برخی بانک‌ها؛ و سوم، افزایش ریسک نگهداری دارایی ملکی در شرایط بی‌ثبات سیاسی و اقتصادی. این عوامل باعث شده‌اند برخی فروشندگان برای جذب معدود خریداران، قیمت قطعی فروش را پایین‌تر از قیمت پیشنهادی تنظیم کنند.
با این حال، تحلیل این شرایط با چالش اطلاعاتی جدی روبه‌رو است. از آبان ماه ۱۴۰۳ تاکنون، هیچ گزارش رسمی از تحولات بازار مسکن از سوی بانک مرکزی یا وزارت راه و شهرسازی منتشر نشده است. این خلأ آماری، تحلیل دقیق را برای فعالان بازار دشوار کرده و زمینه گسترش شایعات و گمانه‌زنی را فراهم آورده است. نبود داده‌های شفاف باعث شده تحلیل‌گران صرفاً به اطلاعات خام سایت‌های ملکی و مشاهدات میدانی تکیه کنند؛ منابعی که اتکاپذیری آن‌ها محل تردید است.
در برخی مناطق تهران که بیشتر تحت تأثیر تنش‌های نظامی و سیاسی قرار داشته‌اند، نشانه‌های رکود شدیدتر مشاهده می‌شود. فروشندگان در این مناطق یا به دلیل نبود تقاضا از فروش منصرف شده‌اند و یا منتظر بهبود شرایط برای تصمیم‌گیری نهایی هستند. واسطه‌های ملکی نیز گزارش می‌دهند که در معدود معاملاتی که انجام شده، فروشندگانی که مصمم به فروش بوده‌اند ناچار به کاهش محسوس قیمت‌ها شده‌اند.
در همین راستا، فردین یزدانی، کارشناس بازار مسکن و ساختمان، با تأکید بر تداوم فضای ابهام در بازار معتقد است که امکان پیش‌بینی بلندمدت درباره آینده بازار مسکن وجود ندارد. به گفته او، در افق میان‌مدت، همچنان ریسک بروز تنش‌های نظامی در منطقه به‌عنوان یکی از عوامل اثرگذار بر رفتار سرمایه‌گذاران و خریداران عمل می‌کند و همین عامل، رکود مزمن سال‌های اخیر را در کلان‌شهری مانند تهران تشدید کرده است.
او همچنین اشاره می‌کند که این شرایط در مناطق مختلف کشور تأثیرات متفاوتی برجای گذاشته است. به‌طور خاص، در برخی شهرهای شمالی، گمانه‌هایی درباره افزایش تقاضا برای خرید ملک به‌عنوان مقصدهای جایگزین مطرح شده که می‌تواند به ایجاد رونق نسبی در معاملات و فعالیت‌های ساختمانی در این مناطق منجر شود.
با این حال، یزدانی بر این نکته تأکید دارد که تصویر کلی از آینده بازار مسکن و صنعت ساختمان همچنان منفی است. کاهش سرمایه‌گذاری، اختلال در زنجیره تأمین مصالح و افت تمایل به تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام از جمله نشانه‌های عمیق‌تر شدن رکود در این صنعت است. به باور او، مادامی‌که ریسک‌های ساختاری اقتصاد کشور تعیین تکلیف نشود، چشم‌انداز این بخش روشن نخواهد شد.
با وجود این، وی احتمال بروز تحرک‌های منطقه‌ای را منتفی نمی‌داند و معتقد است به دلیل ماهیت مکانی بازار مسکن، در برخی نقاط کشور، به‌ویژه مناطق دارای تقاضای مهاجرتی یا اقامتی، امکان رشد نسبی ساخت‌وساز وجود خواهد داشت؛ هرچند که این رونق مقطعی نمی‌تواند نشانه‌ای از بهبود کلی تلقی شود.
بازار، اگرچه از شوک اولیه ناشی از جنگ و حملات نظامی عبور کرده، اما هنوز به روال عادی بازنگشته است. فضای روانی بازار، با وجود آتش‌بس، همچنان متزلزل است و خریداران و فروشندگان با احتیاط عمل می‌کنند. در چنین شرایطی که رکود عرضه و افت تقاضا هم‌زمان شده و سطح انتظارات فعالان بازار نیز در وضعیتی نامتعادل قرار دارد، می‌توان گفت قیمت مسکن تحت فشار عوامل داخلی و خارجی در حال اصلاح است. اما نبود شفافیت و داده‌های معتبر باعث شده این کاهش، نه به‌عنوان فرصت، بلکه به‌عنوان زنگ هشدار برای سیاست‌گذار و بازار تلقی شود.
گزارش از: نازنین باقری، خبرنگار اقتصادی