به گزارش اقتصادروا؛ تحلیل جریان ورود و خروج پول حقیقی به بازارهای مالی کشور از ابتدای سال جاری تا پایان بیست‌وسوم مهرماه، نشان می‌دهد که رفتار سرمایه‌گذاران خرد به‌طور محسوسی تغییر کرده است. این تغییر بیشتر در جهت دور شدن از ریسک و تمایل به ابزارهای باثبات‌تر نمود یافته است.

در ماه‌های گذشته، صندوق‌های درآمد ثابت و طلا توانسته‌اند بیشترین سهم را از جذب سرمایه‌های خرد داشته باشند. داده‌های رسمی نشان می‌دهد که از آغاز سال تاکنون، حدود ۴۵ هزار و ۷۷۶ میلیارد تومان پول حقیقی وارد صندوق‌های درآمد ثابت شده است. این میزان ورود سرمایه، جایگاه این صندوق‌ها را به‌عنوان امن‌ترین پناهگاه نقدینگی خرد تثبیت کرده است.

در رتبه بعدی، صندوق‌های مبتنی بر طلا قرار دارند که توانسته‌اند حدود ۲۸ هزار و ۸۳۶ میلیارد تومان سرمایه حقیقی جذب کنند. افزایش تقاضا برای طلا نشان می‌دهد که انتظارات تورمی همچنان در میان سرمایه‌گذاران بالاست و اعتماد عمومی به ثبات ریال کاهش یافته است.

در سوی مقابل، بازار سهام شرایط متفاوتی را تجربه کرده است. از ابتدای سال تا کنون بیش از ۴۱ هزار و ۴۵۴ میلیارد تومان پول حقیقی از بورس تهران خارج شده است. این روند، نشانه‌ای از احتیاط و حتی بدبینی میان فعالان حقیقی نسبت به آینده بازار سهام تلقی می‌شود.

بررسی جزئی‌تر داده‌ها نشان می‌دهد که در هفته‌های ابتدایی سال، بازار سهام وضعیت متفاوتی داشت. تا سوم اردیبهشت‌ماه، بیش از ۱۷ هزار میلیارد تومان پول حقیقی وارد بورس شده بود. اما پس از آن، روند معکوس آغاز شد و سرمایه‌ها به‌تدریج از بازار خارج شدند.

از سوم اردیبهشت تا پایان شهریورماه، نه‌تنها تمام سرمایه‌های ورودی پیشین از بورس خارج شد، بلکه حدود ۵۰ هزار میلیارد تومان مازاد نیز از بازار بیرون رفت. این خروج شدید سرمایه، تصویری از کاهش اعتماد عمومی نسبت به بازدهی بورس ارائه می‌دهد.

به باور تحلیلگران، ترکیبی از عوامل اقتصادی و روانی در این تغییر رفتار نقش داشته است. نوسانات شدید قیمت‌ها، عدم‌اطمینان نسبت به سیاست‌های ارزی و مالی، و ضعف در سیاست‌گذاری بازار سرمایه از دلایل اصلی کوچ سرمایه از بورس محسوب می‌شود.

در عین حال، صندوق‌های درآمد ثابت با وعده سود تضمین‌شده و ریسک پایین، به گزینه‌ای جذاب برای سرمایه‌گذاران تبدیل شده‌اند. در شرایطی که نرخ بهره بانکی بالا مانده و چشم‌انداز سودآوری شرکت‌های بورسی مبهم است، این صندوق‌ها توانسته‌اند بخش زیادی از نقدینگی را جذب کنند.

همچنین رشد قیمت طلا در بازارهای جهانی و افزایش نرخ ارز داخلی، جذابیت سرمایه‌گذاری در طلا را بیشتر کرده است. این موضوع سبب شده بخشی از سرمایه‌های خروجی از بورس به سمت صندوق‌های طلا و گواهی‌های سپرده کالایی حرکت کند. این تحولات در مجموع نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران حقیقی در حال بازتعریف استراتژی‌های خود هستند. تمرکز بر حفظ ارزش دارایی و پرهیز از نوسانات، جایگزین میل به بازدهی سریع و پرریسک شده است.

اگرچه چنین رفتاری از منظر فردی منطقی به‌نظر می‌رسد، اما در سطح کلان اقتصادی می‌تواند منجر به کاهش عمق بازار سهام و کند شدن گردش سرمایه در بخش تولید شود. خروج پول از بازار سهام به معنای کاهش نقدشوندگی، کاهش تقاضا برای سهام شرکت‌ها و در نهایت افت ارزش بازار است.

در این شرایط، کارشناسان توصیه می‌کنند که سیاست‌گذاران اقتصادی با ایجاد شفافیت بیشتر، ثبات در نرخ ارز و سیاست‌های مالی و همچنین حمایت هدفمند از صنایع بورسی، فضای اطمینان را به بازار برگردانند. چنانچه اعتماد از دست‌رفته سرمایه‌گذاران بازسازی شود، احتمال بازگشت بخشی از نقدینگی به بازار سهام وجود دارد. در غیر این صورت، روند فعلی کوچ سرمایه از ریسک به اطمینان تداوم خواهد یافت.

در نهایت، داده‌های موجود تصویری روشن از تغییر رفتار مالی ایرانیان ترسیم می‌کند: از بازارهای پرنوسان به سمت ابزارهای باثبات‌تر. این دگرگونی نه‌تنها بازتابی از وضعیت اقتصادی کشور، بلکه نشانه‌ای از بلوغ نسبی سرمایه‌گذاران حقیقی است که در پی اطمینان، بیش از سودهای زودگذرند.

گزارش از مهدی شاه جلال الدین