به گزارش اقتصادروا؛ در مهرماه ۱۴۰۴ بازار سهام ایران تصویری از نوسان متعادل تا پرجوش را نشان داد؛ ماهی که با ورود نقدینگی و موجی از تقاضای نمادهای کوچک آغاز شد، سپس بخش‌هایی از بازار با هیجان صعودی مواجه شدند و در روزهای پایانی اصلاح و توقف رشد مشاهده شد. برآیند عملکرد ماه، ترکیبی از رشد شاخص‌ها در هفته‌های اول تا سوم و اصلاح‌های مقطعی در روزهای پایانی بود که نشان می‌دهد معامله‌گران همچنان در فاز احتیاط و بازآرایی پرتفوی قرار دارند.

در سطح شاخص کل و شاخص هم‌وزن، رفتار متفاوتی قابل مشاهده بود: شاخص کل در هفته سوم مهر رشد حدود ۱٫۶ درصدی را ثبت کرد و تا محدوده‌ای نزدیک به دو میلیون و ۹۷۲ هزار واحد بالا آمد، در حالی که شاخص هم‌وزن رشدی پرشتاب‌تر (حدود چهار درصد) داشت که بازتاب افزایش تقاضا در سهم‌های کوچک بود. این الگوی اختلافی نشان می‌دهد نوسان‌گیران و سرمایه‌گذاران کوتاه‌مدت بیشتر در سهم‌های کوچک فعال شده‌اند و جریان نقدینگی به‌صورت مقطعی از نمادهای بزرگ فاصله گرفته است.

در میانه ماه و روزهای اوج‌گیری، چند نوبت جهش قدرتمند ثبت شد: برای مثال در روزهای ۱۹ الی ۲۶ مهر، بازار بارها روزهایی با رشد قابل‌توجه را تجربه کرد و در مقاطعی شاخص کل به کانال سه میلیون واحد و فراتر از آن بازگشت. این جهش‌ها عمدتاً با افزایش ارزش معاملات (بخصوص در گروه‌های نفتی، فلزی و برخی سهم‌های کوچک) و ورود نقدینگی تازه هم‌زمان بود. در همان حال، افزایش هیجان معامله‌گران موجب شکل‌گیری صف‌های خرید در برخی نمادها شد که در روزهای بعد زمینه‌ساز اصلاحات جزئی گردید.

پیش از پایان مهر، بازار با دوره‌ای از اصلاح مواجه شد؛ در روزهای پایانی ماه (مثل ۲۸ و ۲۹ مهر) شاخص کل نوسانات نزولی موقتی را تجربه کرد و در برخی روزها افت چند هزار واحدی ثبت شد. این اصلاح‌ها بخشی واکنشی به ورود اولیه نقدینگی و بخش دیگری ناشی از احتیاط معامله‌گران نسبت به متغیرهای کلان بود؛ به‌ویژه آنکه در برخی روزها شاخص هم‌وزن همچنان مثبت ماند که نشان می‌داد تقاضا در سهم‌های کوچک ادامه دارد حتی وقتی نمادهای بزرگ فشار عرضه را تجربه می‌کردند.

از منظر عمق و جریان‌های سرمایه، گزارش‌ها حاکی از ورود حدود ۲٫۲ همت نقدینگی در هفته‌های مثبت مهر و تداوم ارزش معاملات در سطوح چند هزار میلیارد تومانی است؛ رقمی که نشان می‌دهد بازار ظرفیت جذب نقدینگی را دارد اما پایداری این جریان وابسته به محرک‌های پایدار (مثلاً ثبات نرخ ارز، روشن‌شدن سیاست‌های کلان، یا سیگنال‌های سیاست‌گذار بازار سرمایه) است. هم‌زمان، کاهش چشمگیر صف‌ها دیده نشده و ترکیب معاملات نشان می‌دهد بسیاری از بازیگران هنوز در حالت احتیاط و انتظار برای سیگنال بعدی قرار دارند.

مهم‌ترین عوامل زمینه‌ساز عملکرد مهر را می‌توان به این شکل خلاصه کرد: ۱) بازگشت نسبی اعتماد و ورود نقدینگی به سهم‌های کوچک(دلیل عملکرد بهتر شاخص هم وزن) ۲) تمرکز تقاضا بر صنایع انرژی‌محور و فلزی که هم‌زمان با افزایش قیمت جهانی یا انتظارات داخلی تقویت شدند؛ ۳) فضای احتیاط پیرامون نمادهای بزرگ که باعث شده رشد شاخص کل کمتر از شاخص هم‌وزن باشد؛ و ۴) تأثیر اخبار کلان و سیاست‌گذاری (از جمله بحث تغییر دامنه نوسان و ابهامات بازار پول و ارز) که به‌صورت دوره‌ای نوسان و اصلاح را تشدید کرده است.

پیام ضمنی برای سرمایه‌گذاران و ناظران بازار این است که مهر ۱۴۰۴ ماهی ساختاری برای «بازآرایی پرتفوی» بود؛ نه یک جهش باثبات. بنابراین توصیه‌های عملی عبارت‌اند از:
• تنوع بخشی ریسک و خودداری از تمرکز بیش از حد در نمادهای کوچک که در فازهای هیجانی مستعد نوسان شدیدند.
• توجه ویژه به نقدشوندگی؛ سهم‌هایی که حجم معاملات پایدار دارند احتمالاً در فاز اصلاح کمتر آسیب می‌بینند.
• رصد مداوم متغیرهای کلان (نرخ ارز، نرخ بهره، تصمیمات سیاست‌گذار بازار سرمایه) چون این عوامل شتاب‌زا یا مهارکننده موج‌های آتی بازار خواهند بود. 

گزارش از: بهنام مهری حسینی، کارشناس بازار های مالی