به گزارش اقتصادرَوا، بر اساس داده‌های مرکز آمار ایران شاخص قیمت مصرف‌کننده خانوارهای کشور در مهرماه ۱۴۰۴ به عدد ۴۰۳.۸ واحد رسید که نسبت به ماه پیش از آن ۵ درصد افزایش نشان می‌دهد. این رشد پس از چند ماه ثبات نسبی در شاخص، بیانگر بازگشت شتاب تورمی در سطح عمومی قیمت‌هاست. هم‌زمان، نرخ تورم دوازده‌ماهه منتهی به مهر ۱۴۰۴ معادل ۳۸.۹ درصد و تورم نقطه‌به‌نقطه ۴۸.۶ درصد گزارش شده است. داده‌های رسمی نشان می‌دهد که در مهرماه فشار قیمتی در گروه‌های خوراکی، مسکن و خدمات عمومی بیشترین نقش را در افزایش سطح قیمت‌ها داشته است.

تورم مهر را می‌توان ادامه روند افزایشی آغازشده از میانه تابستان دانست؛ روندی که هم در شاخص کل و هم در گروه‌های اصلی کالایی قابل مشاهده است. در حالی که طی ماه‌های گذشته سیاست‌های کنترل نقدینگی و محدودیت‌های اعتباری تا حدی از شدت رشد قیمت‌ها کاسته بود، به نظر می‌رسد افزایش مجدد هزینه نهاده‌ها، رشد هزینه حمل‌ونقل و تداوم انتظارات تورمی، زمینه‌ساز افزایش شاخص قیمت مصرف‌کننده در مهر شده است.

تورم نقطه‌به‌نقطه

نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه در مهرماه ۱۴۰۴ برابر ۴۸.۶ درصد اعلام شده است؛ به این معنا که خانوارهای کشور برای خرید مجموعه‌ای ثابت از کالاها و خدمات، به‌طور میانگین نزدیک به نیمی بیشتر از مهر سال گذشته هزینه کرده‌اند. این نرخ در مقایسه با شهریورماه حدود ۳.۳ واحد درصد افزایش یافته که نشان‌دهنده بازگشت فشار قیمتی در مقیاس سالانه است.

تحلیل جزئیات شاخص‌ها نشان می‌دهد که تورم نقطه‌به‌نقطه گروه «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» با ۶۴.۳ درصد به‌مراتب بالاتر از میانگین کل قرار دارد و نقش اصلی را در رشد شاخص کل ایفا کرده است. در مقابل، گروه «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» تورمی معادل ۴۰.۹ درصد را تجربه کرده است. در میان اقلام خوراکی، رشد بالای قیمت در «سبزیجات»، «میوه و خشکبار» و «گوشت قرمز» بیشترین تأثیر را در افزایش نرخ نقطه‌به‌نقطه داشته است. این تغییرات تا حدی ناشی از نوسانات فصلی عرضه، افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل و تغییرات نرخ نهاده‌های تولیدی عنوان می‌شود.

در بخش خدمات، افزایش هزینه‌های آموزشی با تورم نقطه‌به‌نقطه ۴۶.۳ درصد و رشد هزینه‌های درمانی و حمل‌ونقل با ارقام نزدیک به ۴۱ درصد از دیگر محرک‌های تورم عمومی در مهر بوده‌اند. ترکیب این عوامل نشان می‌دهد که رشد قیمت‌ها تنها محدود به کالاهای مصرفی کوتاه‌مدت نبوده و به تدریج در خدمات پایه و هزینه‌های خانوار نیز رسوخ کرده است.

تورم ماهانه

تورم ماهانه مهرماه ۱۴۰۴ برای کل کشور ۵ درصد اعلام شده است؛ در حالی که این شاخص در شهریور ۴.۲ درصد بود. افزایش ۰.۸ واحد درصدی تورم ماهانه حاکی از آن است که روند رشد قیمت‌ها در مهر نسبت به ماه قبل شتاب گرفته است. بررسی جزئیات گروهی نشان می‌دهد که تورم ماهانه در «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» ۶.۴ درصد و در «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» ۴.۲ درصد بوده است.

در بین اقلام خوراکی، «سبزیجات» با رشد ۱۱.۹ درصدی بیشترین افزایش قیمت را داشته و پس از آن «میوه و خشکبار» با ۶.۹ درصد و «گوشت قرمز و فرآورده‌های آن» با ۶.۷ درصد در رتبه‌های بعدی قرار گرفته‌اند. این ارقام بیانگر تأثیر نوسانات فصلی محصولات کشاورزی و افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل در تورم ماهانه مهر است. در سوی دیگر، برخی گروه‌ها نظیر «روغن‌ها و چربی‌ها» و «قند و شکر» رشد ملایم‌تری را تجربه کرده‌اند و تورم آن‌ها کمتر از میانگین کل بوده است.

در بخش خدمات، شاخص «بهداشت و درمان» با تورم ۲.۹ درصدی، «آموزش» با ۲.۳ درصد و «مسکن، آب، برق و گاز» با ۳.۳ درصد رشد نسبتاً بالایی را ثبت کرده‌اند. روند صعودی اجاره‌بها، افزایش هزینه انرژی و خدمات درمانی از عوامل اصلی اثرگذار در این بخش به شمار می‌آیند. همچنین تورم گروه «حمل‌ونقل» با ۴.۵ درصد رشد، متأثر از افزایش قیمت قطعات و خدمات فنی خودروها بوده است.

تورم سالانه

نرخ تورم سالانه منتهی به مهرماه ۱۴۰۴ برابر ۳۸.۹ درصد اعلام شده است که نسبت به ماه پیش ۱.۴ واحد درصد افزایش داشته است. توقف روند کاهشی تورم سالانه و چرخش آن به سمت افزایش، نشانه‌ای از تقویت فشارهای هزینه‌ای در اقتصاد است. تورم سالانه در گروه «خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها» ۴۳.۱ درصد و در گروه «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» ۳۶.۹ درصد گزارش شده است.

در میان زیرگروه‌های اصلی، بیشترین نرخ تورم سالانه به «میوه و خشکبار» با ۵۶ درصد، «سبزیجات» با ۷۰.۶ درصد و «گوشت قرمز» با ۳۸.۳ درصد تعلق دارد. در مقابل، گروه‌هایی مانند «بهداشت و درمان» و «آموزش» رشد ملایم‌تری را تجربه کرده‌اند. این ترکیب نشان می‌دهد که کالاهای ضروری و پرمصرف خانوار، بیشترین سهم را در افزایش سطح عمومی قیمت‌ها داشته‌اند.

تحلیل ترکیب شاخص کل نشان می‌دهد که بیش از نیمی از افزایش تورم سالانه ناشی از رشد قیمت کالاهای بی‌دوام و مصرفی کوتاه‌مدت بوده است. این مسئله بیانگر حساسیت بالای تورم به تغییرات عرضه در بازار مواد غذایی و کالاهای ضروری است. در مقابل، تورم در کالاهای بادوام و کم‌دوام در محدوده‌های پایین‌تر قرار دارد که می‌تواند نشانه‌ای از رکود نسبی تقاضا در این بخش‌ها باشد.

جمع‌بندی

داده‌های مهرماه ۱۴۰۴ حاکی از آن است که تورم در سطح ملی روند صعودی را بیش از پیش ادامه داده است. افزایش هم‌زمان تورم ماهانه و نقطه‌به‌نقطه نشان می‌دهد که فشار تورمی همچنان در اقتصاد تداوم دارد و سیاست‌های کنترل تقاضا به‌تنهایی نتوانسته‌اند رشد قیمت‌ها را مهار کنند.

افزایش محسوس در گروه‌های خوراکی، خدمات آموزشی و بخش مسکن، بیانگر تداوم اثرگذاری عوامل ساختاری بر تورم است؛ عواملی که ریشه در رشد هزینه تولید، محدودیت عرضه و انتظارات تورمی دارند. تداوم این روند در صورت عدم اصلاح سیاست‌های بودجه‌ای و ارزی می‌تواند مسیر تورم را در ماه‌های آینده نیز در سطح بالا نگه دارد.

در مجموع، با وجود آن‌که تورم سالانه هنوز زیر مرز ۴۰ درصد قرار دارد، جهت‌گیری شاخص‌های قیمتی در مهرماه زنگ هشدار را به صدا درآورده است. تثبیت این روند یا مهار آن در ماه‌های آینده به میزان موفقیت سیاست‌گذار در کنترل رشد نقدینگی، بهبود انتظارات بازار و کاهش نوسانات ارزی بستگی دارد.