بازار در انتظار شفافسازی وزارت نفت؛ تکلیف هابهای اروپایی مشخص شود
به گزارش اقتصادرَوا؛ در پی طرح دوباره بحث فرمول قیمتگذاری خوراک پتروشیمیها، بازار با موجی از ابهام و انتظار مواجه شده است. ولیالله جعفری، مدیر نظارت بر ناشران سازمان بورس، اعلام کرده به دلیل نبود قطعیت درباره حذف هابهای اروپایی از فرمول نرخ خوراک گاز، سازمان بورس از وزارت نفت درخواست شفافسازی فوری و رسمی کرده است. این موضوع در نگاه نخست شاید یک اختلاف فنی تلقی شود، اما در واقعیت، اثر آن بر سودآوری پتروشیمیها بهقدری بزرگ است که میتواند بخش مهمی از جریان معاملات بازار را تغییر دهد.
فرمول فعلی قیمتگذاری خوراک ترکیبی از چند شاخص بینالمللی است که در میان آنها، قیمت گاز در هابهای اروپایی نقش تعیینکنندهای دارد. این هابها به دلیل بحران انرژی، وابستگی بالا به واردات و شوکهای ژئوپلیتیکی، معمولاً قیمتهایی بسیار بالاتر از میانگین جهانی ثبت میکنند. وجود این هابها در فرمول، بهای خوراک پتروشیمیها را در ایران به سطحی میرساند که عملاً با ساختار اقتصادی کشور همخوانی ندارد و هزینه تولید را بهطور مصنوعی افزایش میدهد. نتیجه این وضعیت کاهش حاشیه سود شرکتها، افت قدرت رقابتپذیری و در نهایت کاهش ارزش ذاتی سهام آنهاست.
در مقابل، حذف هابهای اروپایی میتواند نرخ خوراک را به واقعیت منطقهای نزدیک کند. قیمت گاز در مراکز اصلی مانند هنریهاب آمریکا یا قطر بهمراتب پایینتر و باثباتتر است. جایگذاری این شاخصها بهجای هابهای اروپا، بهای مواد اولیه را کاهش داده و سودآوری شرکتهای پتروشیمی—بهویژه تولیدکنندگان اوره—را بهبود میبخشد. چنین تغییری طبیعتاً تقاضای بیشتری در بازار ایجاد میکند و میتواند پس از شفافسازی، بخشی از فشار فروش اخیر را تخلیه کند.
اینجاست که اهمیت شفافیت دوچندان میشود. بازار سرمایه زمانی آرام معامله میکند که متغیرهای بنیادی قابل پیشبینی باشند. نرخ خوراک، مشابه نرخ انرژی، نرخ تسعیر و سیاستهای صادراتی، یک متغیر کلیدی برای تحلیلگران است. هرگونه ابهام در این متغیرها بلافاصله به رفتار محافظهکارانه سرمایهگذاران، کاهش ارزش معاملات و تشدید نوسانات منفی منجر میشود. اکنون نیز بازار دقیقاً در چنین وضعیتی قرار دارد: معاملهگران نمیدانند باید در مدلهای تحلیلی خود نرخ خوراک با هاب اروپایی را لحاظ کنند یا بدون آن.
در سالهای گذشته، هر بار که وزارت نفت بدون اعلام قبلی تغییراتی در فرمول خوراک اعمال کرده، بازار واکنش تند و هیجانی نشان داده است. همین تجربهها باعث شده حساسیت فعالان بازار نسبت به کوچکترین اشاره درباره این فرمول بالا باشد. به همین دلیل، سازمان بورس اینبار پیشدستانه از وزارت نفت خواسته نتیجه نهایی را شفاف، رسمی و سریع اعلام کند تا فضای بلاتکلیفی بیش از این بازار را ملتهب نکند.
در مجموع، ابهام درباره حذف یا باقیماندن هابهای اروپایی اکنون نه یک موضوع فنی بلکه عاملی تعیینکننده در شکلگیری انتظارات بازار است. شفافسازی وزارت نفت میتواند تکلیف سودآوری بسیاری از شرکتهای بزرگ بازار را روشن کند و جهتدهی جدیدی به معاملات گروه پتروشیمی بدهد. اما ادامه سکوت یا تأخیر در اعلام نظر رسمی، ریسک ذهنی بازار را افزایش خواهد داد و ممکن است موج دیگری از احتیاط و فشار فروش ایجاد کند؛ وضعیتی که در نهایت به بیاعتمادی سرمایهگذاران منجر میشود.
گزارش از: بهنام مهری حسینی، کارشناس بازار های مالی