به گزارش اقتصادرَوا؛ بخش کشاورزی ایالات متحده بار دیگر در جریان تشدید جنگ تجاری با چین در سال ۲۰۲۵ گرفتار شده است. بر خلاف مناقشه سال ۲۰۱۸، دور فعلی اختلافات تعرفه‌ای هم‌زمان با افزایش شدید هزینه‌های تولید و کمبود نیروی کار داخلی در آمریکا رخ داده است که فشار مضاعفی بر سودآوری مزارع وارد می‌کند. این شرایط نه تنها باعث اختلالات کوتاه‌مدت شده، بلکه حاکی از تغییرات ساختاری و بازآرایی گسترده در تجارت جهانی محصولات کشاورزی است. تلافی‌جویی‌های پکن شامل افزایش تعرفه‌ها (تا ۱۵ واحد درصد) و موانع غیرتعرفه‌ای جدید، منجر به کاهش خیره‌کننده بیش از ۷۳ درصدی صادرات کشاورزی آمریکا به چین (معادل ۶.۸ میلیارد دلار) از ژانویه ۲۰۲۵ شده است.

سقوط بازار و آسیب‌پذیرترین محصولات

بیشترین ضرر ناشی از این منازعه، متوجه صنعت دانه سویا است. سویا که با صادراتی بالغ بر ۲۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۴ بزرگ‌ترین محصول صادراتی کشاورزی آمریکا به شمار می‌رود، پس از افزایش تعرفه چین به ۳۴ درصد در آوریل ۲۰۲۵، عملاً صادرات خود به این کشور را متوقف کرده است. تخمین‌ها حاکی از آن است که کشاورزان آمریکایی تا اکتبر ۲۰۲۵ حدود ۵.۷ میلیارد دلار از صادرات سویا به چین را از دست خواهند داد. سابقه جنگ تجاری ۲۰۱۸ نشان داد که از دست دادن فروش در ماه‌های اوج برداشت (اکتبر و نوامبر) می‌تواند به از بین رفتن کل چرخه صادرات سالانه منجر شود.

این ضررها محدود به سویا نیست؛ سایر بخش‌ها نیز متحمل آسیب شده‌اند. به عنوان مثال، در مارس ۲۰۲۵، چین با عدم تمدید مجوزهای صدها مرکز تولید گوشت گاو آمریکایی، صادرات این محصول را بیش از ۹۰ درصد کاهش داد. همچنین، تعرفه‌های بادام وارداتی به ۴۵ درصد افزایش یافت که ضربه سنگینی به ایالت کالیفرنیا وارد کرد. با این حال، صنعت بادام توانسته است از طریق راهبُرد موفقیت‌آمیز تنوع‌بخشی که از سال ۲۰۱۸ آغاز شده، ریسک خود را کاهش دهد و هند را به بزرگ‌ترین بازار صادراتی جدید تبدیل کند.

بازآرایی زنجیره تأمین جهانی

در نتیجۀ کاهش رقابت‌پذیری محصولات آمریکایی، خریداران چینی به‌سرعت به سمت تأمین‌کنندگان جایگزین در سراسر جهان روی آورده‌اند. در بازار سویا، برزیل به بزرگ‌ترین منتفع تبدیل شده است، به‌طوری که صادرات ماهانه این کشور ۱.۷ درصد نسبت به میانگین تاریخی افزایش یافته است. این تقاضای فزاینده برزیل را ترغیب کرده تا برای کشت بیشتر سویا اقدام به تخریب جنگل‌های آمازون نماید. آرژانتین نیز با افزایش ۲۱ درصدی صادرات خود در حال پر کردن شکاف بازار چین است. در همین حال، در بازار گوشت گاو، استرالیا جایگزین اصلی صادرات آمریکا به چین شده است.

برخی از صنایع آمریکایی مانند ذرت و پنبه توانسته‌اند با بهره‌گیری از تقاضای جهانی یا تغییر روند تولید نساجی به کشورهایی مانند ویتنام و پاکستان، خسارات خود را جبران کنند؛ اما صادرکنندگان گوشت گاو و سورگوم در یافتن بازارهای جایگزین ناموفق بوده‌اند. از منظر راهبردی، این تغییرات با هدف پکن تحت ابتکارات امنیت غذایی شی جین‌پینگ مبنی بر کاهش وابستگی به منابع وارداتی پرخطر ژئوپلیتیکی مانند ایالات متحده همسو است و این امر سهم آمریکا در بازار سویا چین را به طور دائمی کاهش خواهد داد.

فشارهای هزینه‌ای داخلی و چالش‌های ساختاری

بخش کشاورزی ایالات متحده علاوه بر از دست دادن بازارهای صادراتی، با افزایش هزینه‌های نهاده‌های تولید نیز مواجه است. قیمت کودهای رایج از ژانویه ۲۰۲۵ بین ۱۶ تا ۳۹ درصد افزایش یافته است که این امر با اعمال تعرفه ۱۰ درصدی بر مواد اولیه وارداتی کود از کانادا (بزرگ‌ترین تأمین‌کننده) تشدید شده است. علاوه بر این، هزینه‌های نیروی کار مزارع از سال ۲۰۲۰ بیش از ۴۷ درصد افزایش یافته است. این فشارهای مالی، به ویژه برای مزارع کوچک و متوسط که نقدینگی محدودی دارند، بسیار بحرانی است و آن‌ها را در معرض خطر ورشکستگی قرار می‌دهد.

در نهایت، ضرر و زیان‌های فعلی و افزایش هزینه‌های عملیاتی به توانمندی تولید آمریکا آسیب می‌زند. کشاورزان مجبور به تأخیر در خرید تجهیزات و کاهش سرمایه‌گذاری در فناوری‌های دقیق می‌شوند. در حالی که بسته‌های کمکی دولتی ممکن است زیان‌های کوتاه‌مدت را به مالیات‌دهندگان منتقل کند، راه‌حل پایدار مستلزم دستیابی به یک محیط تجاری باثبات و قابل پیش‌بینی، کاهش هزینه‌های نهاده‌های حیاتی، تأمین نیروی کار مطمئن و مهم‌تر از همه، تنوع‌بخشی فعالانه و پیشگیرانه در بازارهای صادراتی است تا از نزول سهم بازار بلندمدت آمریکا جلوگیری شود. بدون اتخاذ این تدابیر، منازعه غذایی سال ۲۰۲۵ ممکن است به خسارت‌های راهبردی و اقتصادی عمیق و طولانی‌مدت برای مناطق کشاورزی ایالات متحده منجر شود.

گزارش از: امیرحسین مستقل، کارشناس اقتصادی