اروپا در مسیر استقلال مالی / آیا یورو می‌تواند سلطه دلار را به چالش بکشد؟
به گزارش خبرنگار اقتصادرَوا، در فوریه 2025، اتحادیه اروپا اعلام کرد که قصد دارد وابستگی خود را به دلار آمریکا کاهش دهد. این تصمیم پس از آن اتخاذ شد که یورو در ژانویه 2025 به پایین‌ترین سطح خود در برابر دلار رسید و هم‌زمان، حمایت‌های آمریکا از استیبل‌کوین‌های دلاری افزایش یافت. اما چرا اروپا به این نتیجه رسیده که دیگر نمی‌تواند با سلطه دلار کنار بیاید؟ آیا این اقدام به معنای خداحافظی تدریجی با دلار در مبادلات جهانی است، یا در نهایت اروپا مجبور به عقب‌نشینی خواهد شد؟
بانک مرکزی اروپا این تغییر رویکرد را «ضروری برای حفظ حاکمیت مالی اتحادیه» توصیف کرده است. مقامات اروپایی معتقدند که اتکای بیش از حد به دلار، آن‌ها را در برابر تصمیمات مالی و تحریم‌های آمریکا آسیب‌پذیر کرده و استقلال اقتصادی‌شان را زیر سؤال برده است. نمونه‌های این آسیب‌پذیری در سال‌های اخیر بارها دیده شده؛ از خروج شرکت‌های اروپایی از ایران تحت فشار تحریم‌های آمریکا گرفته تا محدودیت‌های مالی علیه روسیه که عملاً برخی بانک‌های اروپایی را نیز با مشکلاتی جدی مواجه کرد. حالا اروپا به‌دنبال راهی است که اقتصاد خود را از این وابستگی رها کند. اما چگونه؟
اروپا به دنبال راه‌اندازی یوروی دیجیتال
یکی از اولین گام‌ها، راه‌اندازی یوروی دیجیتال تا پایان سال 2025 است؛ ارزی که به گفته بانک مرکزی اروپا، می‌تواند به کاهش وابستگی به سیستم مالی تحت کنترل آمریکا کمک کند. در کنار آن، بروکسل قصد دارد پرداخت‌های برون‌مرزی را مستقل‌تر کند تا دیگر برای انجام تراکنش‌های بین‌المللی، نیازی به استفاده از زیرساخت‌های مالی مبتنی بر دلار نداشته باشد. این اقدامات در راستای سیاستی است که پیش‌تر توسط گروه بریکس نیز دنبال شده و حالا اتحادیه اروپا تصمیم دارد مسیری مشابه را طی کند. اما آیا این استراتژی به نتیجه خواهد رسید؟
یکی از پیامدهای کاهش وابستگی به دلار، تغییر در ارزش این ارز و یورو خواهد بود. اگر تقاضا برای دلار کاهش پیدا کند، طبیعتاً ارزش آن تحت تأثیر قرار می‌گیرد. اما در طرف مقابل، تقویت یورو هم چالش‌هایی دارد. افزایش ارزش یورو می‌تواند هزینه صادرات را برای کشورهای اروپایی بالا ببرد و رقابت‌پذیری آن‌ها را در بازارهای جهانی کاهش دهد. از سوی دیگر، بازارهای مالی جهانی همچنان تا حد زیادی به دلار متکی هستند، و تغییر این وضعیت نیازمند اقدامات گسترده و هماهنگ است.
در این میان، آمریکا هم بیکار نخواهد نشست. فدرال رزرو ابزارهای متعددی برای حفظ قدرت دلار دارد؛ از جمله افزایش نرخ بهره که می‌تواند سرمایه‌گذاران را همچنان به سمت این ارز جذب کند. علاوه بر این، واشنگتن ممکن است فشارهای سیاسی و اقتصادی را بر کشورهایی که قصد دارند از دلار فاصله بگیرند، افزایش دهد. بنابراین، سؤال اصلی این است که آیا اروپا در این مسیر موفق خواهد شد، یا در نهایت، فشارهای اقتصادی و موانع ساختاری آن را مجبور به عقب‌نشینی خواهند کرد؟
آنچه مشخص است، این است که اتحادیه اروپا گام‌های مهمی را در جهت استقلال مالی برداشته، اما برای تحقق این هدف، چالش‌های بزرگی پیش رو دارد. تغییر ساختار مالی بین‌المللی امری زمان‌بر است و نیاز به همراهی سایر اقتصادهای بزرگ جهان دارد. شاید اروپا بتواند وابستگی خود را به دلار کاهش دهد، اما اینکه آیا می‌تواند آن را به‌طور کامل از بین ببرد، همچنان جای تردید دارد.
گزارش از: مهدی شاه جلال الدین، کارشناس بازارهای مالی