
گرمای زمین و بحران آب در تابستان 1403 / بررسی تاثیرات افزایش دما در کشور
به گزارش خبرنگار اقتصادروا، براساس گزارش منتشر شده از مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، در سهماهه دوم 1403، میانگین بارشها نسبت به مدت مشابه سال گذشته و میانگین بلندمدت افزایش یافته است. در فصل تابستان، رکوردی بیسابقه در افزایش دمای کره زمین ثبت شد؛ میانگین دمای جهانی 0.69 درجه سانتیگراد بالاتر از میانگین بلندمدت 30 ساله بود. پیش از این، بیشترین افزایش دما مربوط به تابستان سال گذشته بود که 0.66 درجه سانتیگراد افزایش داشت. بررسی روند میانگین دمای فصلی تابستان 1403 و فصول قبلی طی دو سال اخیر، نشاندهنده روند افزایشی دما در بیشتر استانهای کشور است. بهجز استانهای واقع در نوار شمالی، شمالغرب و مناطق کوهستانی زاگرس، سایر مناطق کشور در تابستان دمایی بالاتر از 25 درجه سانتیگراد داشتند. در برخی مناطق، افزایش دما به حدود 2 درجه سانتیگراد بیشتر از میانگین رسید. در برخی استانها مانند یزد، کرمان، خراسان جنوبی، اصفهان و سیستان و بلوچستان، افزایش دما شدیدتر بود. با وجود بارشهای نرمال در کشور، افزایش دما سبب شرایط خشکسالی شدید در اغلب مناطق شد.
افزایش میانگین دمای ایران بیش از دو برابر افزایش دما در سطح جهان بوده و نشاندهنده شدت بیشتر گرمایش در ایران است. شرایط اقلیمی کشورهای همسایه، از جمله افغانستان و مناطق مرزی هیرمند و هریرود، و همچنین شرق ترکیه و عراق نیز تحت تاثیر خشکسالی قرار گرفته است. پیشبینیها نشان میدهند که این روند در چهار سال پیشرو ادامه خواهد یافت، بنابراین افزایش دما در فصول آینده نیز انتظار میرود. این افزایش دما منجر به تبخیر بیشتر و کاهش منابع آب تجدیدپذیر، حتی با بارشهای نرمال، خواهد شد.
در سال جاری، میزان بارشها نرمال بوده و میانگین بارش کل کشور در تابستان 1403 با افزایش 154 درصدی نسبت به سال گذشته، به 11.8 میلیمتر رسیده است که 6.3 درصد بیشتر از میانگین بلندمدت تابستان است. اما به دلیل سهم کم بارش تابستان از بارش کل سال آبی، این افزایش تاثیر زیادی بر بهبود منابع آب کشور نداشته است. میزان بارش در 16 استان بیشتر از میانگین بلندمدت بوده، ولی بارش تابستان تنها 5 درصد از کل بارش سال آبی 1402-1403 را تامین کرده است.
ذخایر سدهای مهم کشور، مانند سدهای زنجیره کارون، با افزایش 12 درصدی نسبت به سال گذشته روبرو بوده است، اما سدهای واقع در مرکز کشور با افت درصد پرشدگی مواجه شدهاند. بهرغم این وضعیت، ذخایر آب سدهای حوضه دریاچه ارومیه حدود یکسوم بیشتر از مدت مشابه سال گذشته بوده است. همچنین، بیشترین اختلاف مثبت در ذخیره آب سدها نسبت به سال گذشته مربوط به استان گلستان بوده است.
در فصل تابستان، تولید برقابی کشور به 8969 هزار مگاوات ساعت رسید که 1.7 درصد از کل تولید برق کشور را تشکیل میدهد. با وجود افزایش 27 درصدی تولید برقابی نسبت به بهار، سهم آن از تولید کل ثابت باقی ماند، به دلیل رشد مصرف برق در تابستان.
در زمینه تخصیص اعتبارات بخش آب، از مجموع 480 هزار میلیارد ریال اعتبارات تملک داراییهای سرمایهای طبق قانون بودجه سال جاری، 33 درصد آن در تابستان تخصیص یافته است. این اعتبارات عمدتاً برای برنامههای آبرسانی، سدسازی، شبکه آبیاری و زهکشی، انتقال آب، ساماندهی رودخانهها، ساخت تونلها، تأسیسات فاضلاب و مجتمعهای آبرسانی روستایی تخصیص یافته است.