به گزارش خبرنگار اقتصادروا؛ بازار سرمایه ایران در روز یکشنبه ۱۲ مرداد ۱۴۰۴ بار دیگر با فشار فروش گسترده، کاهش شاخص‌ها و خروج سنگین نقدینگی حقیقی مواجه شد. این در حالی است که فضای عمومی بازار تحت تأثیر عوامل متعددی همچون نوسانات نرخ ارز، افزایش قیمت جهانی طلا، نگرانی از آینده اقتصادی و کمبود محرک‌های حمایتی قرار دارد. شاخص کل بورس تهران در این روز با افت ۱۵ هزار و ۸۶۲ واحدی، معادل حدود ۰٫۶ درصد کاهش، به سطح دو میلیون و ۶۳۹ هزار واحد رسید. شاخص هم‌وزن نیز که بیانگر وضعیت یکسان‌تری میان شرکت‌هاست، ۵ هزار و 893 واحد افت کرد و با کاهش ۰٫۷۳ درصدی، در رقم 837 هزار واحد متوقف شد. بررسی ترکیب معاملات نشان می‌دهد نزدیک به ۹۰ درصد نمادهای فعال در محدوده منفی قرار داشتند و این امر حکایت از غلبه عرضه‌کنندگان و نبود تقاضای جدی در اکثر صنایع دارد.

از منظر ارزش معاملات، وضعیت بازار چندان امیدوارکننده نبود. برآوردها حاکی از آن است که ارزش معاملات خرد سهام 7.8 هزار میلیارد تومان بوده که نسبت به میانگین روزهای پیش از جنگ در سطح بسیار پایین‌تری قرار دارد. ارزش معاملات اختیار معامله (آپشن) به حدود ۱۶۵ میلیارد تومان، معاملات بلوکی به ۱۴۴ میلیارد تومان و معاملات بلوکی صندوق‌ها به تنها ۱۰۶ میلیون تومان رسید که این ارقام نشان از سهم ناچیز این ابزارها در گردش نقدینگی روزانه دارد.

جریان ورود و خروج پول حقیقی نیز بیانگر وضعیت شکننده بازار سهام بود. تا پایان معاملات سهام، خروج 915 میلیارد تومان پول حقیقی ثبت شد. این در شرایطی است که روز معاملاتی قبل، حدود دو هزار و پانصد میلیارد تومان نقدینگی حقیقی از بورس خارج شده بود. آمار هفت روز اخیر نشان می‌دهد مجموع خروج پول حقیقی به مرز 7  هزار میلیارد تومان رسیده که برای بسیاری از تحلیلگران، نشانه‌ای جدی از بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران خرد نسبت به چشم‌انداز کوتاه‌مدت بازار است.

در سمت مقابل، صندوق‌های مبتنی بر طلا در روز ۱۲ مرداد صحنه‌دار اصلی جذب نقدینگی بودند. این رویداد در شرایطی رقم خورد که همزمان قیمت سکه امامی به کانال 84 میلیون تومان وارد شد و هر گرم طلای ۱۸ عیار نیز به حدود 7.5 میلیون تومان رسید. رشد نرخ دلار و افزایش قیمت اونس جهانی طلا، به‌ویژه در هفته‌های اخیر، باعث شد تمایل سرمایه‌گذاران به این صندوق‌ها بیش از پیش شود. بسیاری از فعالان بازار بر این باورند که انتقال نقدینگی از سهام به صندوق‌های طلا، پاسخی طبیعی به شرایط پرریسک بازار و عدم اطمینان نسبت به آینده کوتاه‌مدت اقتصاد است. این تغییر رفتار سرمایه‌گذاران نشان‌دهنده افزایش ریسک ‌گریزی و تلاش برای حفظ ارزش دارایی‌ها در برابر نوسانات است.

بررسی دقیق‌تر معاملات صندوق‌های طلا نشان می‌دهد که سهم این ابزارها از کل بازار سرمایه بسیار افزایش یافته و بخشی از سرمایه‌گذاران حتی با فروش دارایی‌های سهامی خود، منابع را به سمت این صندوق‌ها هدایت کرده‌اند. کارشناسان معتقدند که این روند تا زمانی که فضای کلی بازار سرمایه متأثر از بی‌اعتمادی و نبود نقدینگی تازه باشد، ادامه خواهد یافت. به ویژه اگر نرخ ارز و بهای طلا همچنان روند صعودی خود را حفظ کنند، جذابیت صندوق‌های طلا در کوتاه‌مدت پابرجا خواهد ماند.

با نگاهی کلی به وضعیت ۱۲ مرداد ۱۴۰۴، تصویر بازار سهام چندان امیدوارکننده به نظر نمی‌رسد. فشار فروش گسترده، کمبود تقاضای موثر، افت ارزش معاملات خرد و تداوم خروج پول حقیقی، نشانه‌هایی هستند که حاکی از ضعف بنیادی بازار در شرایط کنونی است. این ضعف، نه تنها ناشی از متغیرهای اقتصادی و ارزی است، بلکه نتیجه مستقیم کاهش انتظارات مثبت و نبود اقدامات حمایتی قاطع از سوی سیاست‌گذاران بازار نیز هست. در چنین فضایی، سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند دارایی‌های کم‌ریسک‌تر را جایگزین سهام کنند و همین امر به تقویت بازار طلا و صندوق‌های مبتنی بر آن منجر شده است.

اگرچه برخی تحلیلگران معتقدند با نزدیک شدن به سطوح حمایتی مهم شاخص کل، امکان توقف روند نزولی و شکل‌گیری یک بازگشت کوتاه‌مدت وجود دارد، اما اکثریت کارشناسان تأکید دارند که بدون بازگشت اعتماد و تزریق نقدینگی جدید، هرگونه رشد شاخص‌ها کوتاه‌مدت و شکننده خواهد بود. سیاست‌گذاران بازار سرمایه برای بازگرداندن ثبات، ناگزیر از ایجاد تغییرات اساسی در سیاست‌های اعتباری، تسهیل ورود نقدینگی تازه و مدیریت انتظارات سرمایه‌گذاران هستند. در غیر این صورت، خروج سرمایه به سمت بازارهای موازی همچون طلا، ارز و حتی سپرده‌های بانکی ادامه خواهد داشت.

به نظر می‌رسد روز ۱۲ مرداد ۱۴۰۴ را باید روزی دانست که تضاد میان دو بخش اصلی بازار سرمایه ایران، یعنی سهام و صندوق‌های طلا، به شکلی کاملاً عینی و محسوس به نمایش گذاشته شد. از یک سو، بازار سهام درگیر رکود معاملاتی، افت شاخص‌ها و فرار سرمایه‌گذاران حقیقی بود؛ و از سوی دیگر، صندوق‌های طلا با رشد حجم معاملات و ورود شدید نقدینگی، نشان دادند که در فضای پرریسک کنونی، امنیت و حفظ ارزش دارایی همچنان اولویت نخست سرمایه‌گذاران است.

گزارش از: متین محلاتی، کارشناس بورس