بازی با آتش؛ توهم دلار ۲۰ هزار تومانی، جاده صاف‌کن فروپاشی اقتصادی
به گزارش خبرنگار اقتصادروا، در روزهایی که اقتصاد ایران تحت شدیدترین فشارهای خارجی و داخلی قرار دارد، برخی جریان‌ها همچنان بر طبل سیاست‌های شکست‌خورده می‌کوبند و ادعا می‌کنند که دولت می‌تواند با «اراده سیاسی» نرخ دلار را به ۲۰ هزار تومان کاهش دهد. اما مسئله اصلی دیگر فقط غلط بودن این ایده از نظر علم اقتصاد نیست، بلکه تبعات فاجعه‌باری است که اجرای چنین سیاستی می‌تواند برای کشور به همراه داشته باشد.
اگر دولت تصمیم بگیرد با ارزپاشی و عرضه گسترده دلار ترجیحی، نرخ ارز را به‌طور مصنوعی پایین نگه دارد، نه‌تنها ذخایر ارزی خود را در زمانی حساس هدر می‌دهد، بلکه دقیقاً همان مسیری را طی می‌کند که تحریم‌کنندگان می‌خواهند. دونالد ترامپ که اکنون سیاست‌های فشار حداکثری خود را از سر گرفته، به دنبال فرسایش منابع مالی ایران است. در چنین شرایطی اجرای سیاست دلار ۲۰ هزار تومانی، به‌جای کمک به اقتصاد، کشور را به یک تله ارزی مرگبار می‌اندازد.
کافی است پس از ماه‌ها ارزپاشی و تخلیه ذخایر ارزی، آمریکا و متحدانش تحریم‌های جدیدی اعمال کنند یا مسیرهای دور زدن تحریم را ببندند. در آن صورت، یک‌شبه نرخ دلار می‌تواند تا ارقام عجیبی جهش کند، زنجیره واردات از هم بپاشد و کشور به سمت فروپاشی اقتصادی پیش برود. این یک هشدار جدی است: سیاست‌های اقتصادی نباید به ابزار خوش‌خیالی یا شعارهای پوپولیستی تبدیل شوند. بازی با نرخ ارز در شرایط تحریم، نه‌تنها اشتباه است، بلکه یک قمار خطرناک با سرنوشت کشور محسوب می‌شود.
دلار ۲۰ هزارتومانی همان دلار ترجیحی
جواد نصر اصفهانی در این زمینه به خبرنگار اقتصادروا می‌گوید: دلار ۲۰ هزارتومانی که برخی از آن یاد می‌کنند در واقع همان دلار ترجیحی است زیرا دلار بازار آزاد فقط در فیلم‌های هندی می‌تواند به چنین قیمت‌هایی برسد، این افراد معتقدند دلار ترجیحی که در اختیار شرکت‌های واردکننده که عمدتا خود این افراد ذی‌نفع آنها هستند قرار می‌گیرد باید ارزان باشد.
وی افزود: این افراد در گفته‌هایشان معتقدند ارزان کردن دلار ترجیحی منجر می‌شود مواد اولیه ارزان شده و کالاها ارزان‌تر به دست مردم می‌رسد، اما باید توجه داشت اگر این سیاست می‌توانست تاثیرگذار باشد در سه سال دولت سیزدهم شاهد تورم ۴۰ درصدی نمی‌بودیم زیرا در آن زمان دلار ترجیحی در محدوده ۳۰ هزارتومان ثابت نگه داشته شد در حالی که دلار در بازار آزاد تا ۶۰ هزار تومان نیز پیش رفت.
این کارشناس اقتصادی گفت: علاوه بر این، دلار ترجیحی فسادیافته همانطور که در دوران سیاست‌گذاری همین افراد شاهد فسادهای بزرگی همچون چای دبش بودیم که بزرگترین فساد ارزی کشور بود و وزیر همان دولت در این پرونده محکوم شد. با این سیاست‌ها در هر دولتی چنین فسادهایی به وجود خواهد آمد.
نصراصفهانی اضافه کرد: باید توجه داشت در هیچ یک از کشورهای در حال پیشرفت نسخه موفقی از این سیاست‌ها وجود ندارد. اما این افراد معتقدند این سیاست‌ها مناسب است، در صورتی که از منظر علم اقتصاد این موارد بدیهی است و این راهکارها سال‌ها پیش منسوخ شده است و می‌توان آن را ناشی از یک جریان نفوذی و بیگانه دانست.
تهدید استیضاح وزیر اقتصاد باعث عقب‌نشینی از اصلاحات شد
وی تصریح کرد: تیم اقتصادی دولت درخصوص ارز اولین گام را به درستی برداشت اما پس از آن عقب‌نشینی کرد، با تهدید به استیضاح وزیر این اتفاق افتاد. همزمانی این اقدامات با ریسک‌های سیستماتیک موجود در کشور از جمله فشار حداکثری ترامپ منجر به افزایش بیش از پیش قیمت دلار شده است اما باید توجه داشت علم اقتصاد ثابت کرده است که تک‌نرخی شدن دلار حتی منجر به کنترل شدن قیمت دلار در بازار آزاد نیز خواهد شد.
این کارشناس اقتصادی گفت: همانطور که در سال ۹۹ بیش از یکسال دلار آزاد و دلار نیمایی فقط هزار تومان با یکدیگر تفاوت داشت، در آن زمان بایدن رئیس جمهور بود و فضای سیاسی آرام‌تر بود. برخی از شرایط متشنج سیاسی بهره می‌برند تا به اهداف خود در کاستن قیمت ارز نیمایی برسند.
نصراصفهانی اضافه کرد: فرصت دیگری برای اصلاحات اقتصادی باقی نمانده، ما ناچاریم بین باخت و احتمال آن یکی را انتخاب کنیم، این دوستان و جریان‌ها سواد سیاسی کمی دارند، در مقابل شاید بتوان گفت خواسته‌های آنان همان دشمنی با کشور است و به آن آگاهی ندارند. ترامپ همواره به دنبال ضربه حداکثری به کشور بوده است اما اکنون در شرایطی قرار داریم که دلار در مدت اخیر رشد خود را آغاز کرده و به آرامی افزایش قیمت داشته است.
نصر اصفهانی اضافه کرد: این در حالی است که سال ۹۸ قیمت دلار همچون سیاست‌های مورد نظر این دوستان، سرکوب شده بود و ترامپ توانست با یک ضربه کاری در مدت زمان کوتاهی دلار را ۴ برابر کند و از ۴ هزار تومان دلار به ۲۰ هزار تومان رسید، آیا به دنبال آن هستیم که دلار به ۳۰۰ هزار تومان برسد؟
وی تصریح کرد: در وضعیت سیاسی فعلی سرکوب دلار و ارزپاشی فرصت دادن به ترامپ و دشمنان کشور است تا آسیب برسانند. منابع ارزی کشور دست مسئولان امانت است و باید از آن به درستی استفاده کرد، نمی‌توان دست بانک مرکزی را خالی کرد تا ترامپ بتواند به کشور ضربه وارد کند. مسئله اکنون اقتصاد نیست، این سیاست‌ها منجر به فروپاشی کشور خواهد شد.
وی تصریح کرد: ۴۰ سال نسخه‌های این افراد در کشور اجرایی شده است و هنوز بر همان‌ها اصرار دارند و تا زمانی که به علم اقتصاد توجه نکنیم وضعیت اقتصاد تغییری نمی‌کند.
قمار ارزی با سرنوشت کشور
سیاست‌های اشتباهی که برخی افراد با شعار دلار ۲۰ هزار تومانی مطرح می‌کنند، نه‌تنها از نظر اقتصادی غیرقابل اجراست، بلکه یک تهدید جدی برای آینده کشور محسوب می‌شود. تجربه‌های گذشته، از ارز ۴۲۰۰ تومانی گرفته تا تلاش‌های ناموفق برای سرکوب نرخ ارز، نشان داده که این مسیر همیشه به بحران‌های شدیدتر ختم شده است. اما این بار، مسئله فقط شکست یک سیاست اقتصادی نیست؛ بلکه خطرات جدی‌تری امنیت کشور را تهدید می‌کند.
همانطور که کارشناسان هشدار داده‌اند، اگر دولت منابع محدود ارزی را برای کاهش مصنوعی نرخ دلار هدر دهد، تحریم‌ها و فشارهای خارجی می‌توانند در یک لحظه کل اقتصاد را به نقطه انفجار برسانند. وقتی ذخایر ارزی تخلیه شود، دشمن فرصت طلایی برای ضربه زدن خواهد داشت؛ کافی است مسیرهای ورود ارز به کشور محدودتر شود تا دلار به‌یک‌باره از کنترل خارج شده و چند برابر شود. در آن صورت، نه‌تنها قیمت‌ها سرسام‌آور خواهد شد، بلکه زیرساخت‌های اقتصادی و معیشتی کشور نیز به مرز فروپاشی کشیده می‌شود.
اینکه عده‌ای همچنان بر اجرای این سیاست‌های شکست‌خورده اصرار دارند، دیگر صرفاً یک اشتباه تحلیلی نیست، بلکه به‌نوعی بازی در زمین دشمن است. هر تصمیم اقتصادی در این شرایط حساس باید با درایت و بر اساس منافع ملی گرفته شود، نه بر مبنای توهمات و شعارهای پوپولیستی. اقتصاد ایران دیگر جایی برای آزمون‌وخطای خطرناک ندارد.
گزارش از: فرشته بابایی، خبرنگار اقتصادی