تخصیص ارز ترجیحی به دامداری‌ها و مرغداری‌ها؛ ضربه مهلک به صنعت پرورش شترمرغ
بهنام نمازی، پرورش‌دهنده شترمرغ، در گفت‌وگو با اقتصادرَوا با اشاره به وضعیت تولید گوشت شترمرغ اظهار کرد: صنعت شترمرغ با بیش از ۲۵ سال قدمت، جایگاه دوم در دنیا پس از آفریقا را داراست اما با توجه به رو به پیشرفت بودن این صنعت در کشورها به خصوص کشورهای همسایه، به زودی در جایگاه ایران تغییرات محسوسی رخ خواهد داد. وضعیت فعلی به گونه‌ای است که چالش‌های این صنعت که از پیش از این تا کنون وجود داشته و ریشه در ضعف تشکل‌ها و تعاونی‌های فعال در کشور در پیگیری مطالبات است، شامل تکمیل نبودن زنجیره‌های تولید و جولان دلالان در بخش‌های متعدد تولید اعم از کشتار پرنده، عرضه گوشت، فرآوری محصولات حاصل از کشتار شامل پر و پوست، عدم حمایت وزارت جهاد کشاورزی از صنعت شترمرغ متناسب با سایر رده‌های پرورش دام و طیور-به دلیل اینکه گوشت شترمرغ کالای لوکس تلقی می‌شود- به طوری که می‌توان با رصد توزیع گوشت کشتار شده در مناطق شهر اصفهان با توجه به اینکه رتبه یک تولید و مصرف گوشت شترمرغ را در کشور را داراست ثابت نمود بیش از ۸۰ درصد مصرف گوشت شترمرغ در قشر متوسط جامعه صورت می پذیرد و علت آن اقتصادی بودن گوشت شترمرغ است.
وی افزود: به بیان عبارت دیگر یک کیلوگرم گوشت خالص شترمرغ بدون چربی و استخوان حدود ۶۵۰ هزار تومان می‌باشد ولی گوشت بره قیمت دو برابر به فروش می‌رسد. تا زمانی که اراده‌ای بر حمایت از صنعت شترمرغ نباشد وضعیت صنعت شترمرغ تغییری نخواهد کرد. برای مثال در سال ۱۳۹۹ با تغییر ارز ترجیحی، حمایت‌ها در قالب تسهیلات بانکی و تحویل نهاده‌های دامی به صورت مدت‌دار در رده‌های دام و طیورشامل دامداری‌ها و مرغداری‌ها حمایت شد ولی از صنعت شترمرغ حمایتی صورت نگرفت و نیمی از پرنده‌های مولد کشور روانه کشتارگاه شد به طوری که دو سوم واحدهای صنعتی و سنتی استان اصفهان تعطیل و ورشکست شد .
این فعال صنعت پرورش شترمرغ ادامه داد: در راستای افزایش تقاضای گوشت شترمرغ اقدام موثری از سوی تشکل‌ها و تعاونی‌های فعال، به دلیل حضور پیشکسوتان سنتی در ساختار تعاونی‌ها و عدم پذیرش ایده‌ها و نظرات جدید صورت نگرفته است و هر واحد تولیدی به صورت انفرادی به عنوان یک سفیر اقدام به بازاریابی در راستای افزایش مشتریان می‌کنند.
شرایط تسهیلات‌دهی فعلی با واقعیات همخوانی ندارد
نمازی با بیان اینکه در تامین نهاده مانند سایر بخش‌ها مشکلاتی وجود دارد اضافه کرد: در تامین نهاده نیز همانند سایر بخش‌ها چالش‌هایی وجود دارد و با آزاد شدن نرخ ارز ترجیحی و افزایش میزان سرمایه در گردش واحدهای تولیدی بسیاری از واحدها تعطیل شدند و در حال حاضر نیز بسیاری از واحدها به دلیل همین مشکل و عدم امکان تامین مالی مناسب یکی پس از دیگری تعطیل می‌شوند. برای حل این مشکلات می‌توان با پرداخت تسهیلات، سرمایه در گردش را افزایش داد با این وجود تسهیلات فعلی در ازای اشتغال زایی صورت می‌گیرد بدین معنا که یعنی اگر یک واحد تولیدی بخواهد 15 میلیارد ریال تسهیلات دریافت کند بایستی ۱۰ نفر اشتغال زایی داشته باشد که عملا این میزان اشتغال زایی متناسب با افزایش تولید در صنعت شترمرغ و سایر رده‌های طیور نبوده و همخوانی ندارد از طرفی تسهیلات مشابه نیز به دلیل بالا بودن نرخ بازگشت تسهیلات صرفه اقتصادی ندارند.
وی اظهار کرد: در صورتی که حمایت‌های دولتی از صنعت شترمرغ صورت گیرد، نجات کشور از وابستگی به نهاده‌های دامی و ارزبری بسیاربالا، ارتقای سلامت مردم،کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای و کاهش مصرف منابع آبی را به دنبال خواهد داشت. در تشریح ادعای فوق می‌توان گفت طبق سیاست‌ها و منویات مقام معظم رهبری می‌بایست وابستگی به نهاده‌های دامی کاهش یابد. در حال حاضر ۱۵ میلیون تن انواع نهاده‌های دامی برای تولید یک میلیون تن گوشت قرمز از طریق واردات تامین می‌شود که برای تولید یک میلیون تن گوشت قرمز شترمرغ نیاز به کمتر از نصف واردات سالیانه نهاده دامی است. بنابراین فرهنگ افزایش مصرف گوشت شترمرغ باعث کاهش واردات نهاده دامی است. از طرفی یک شترمرغ مولد عامل تولید ۲تن گوشت قرمز خالص شترمرغ است ولی یک گاو عامل تولید ۲۰۰ کیلو گوشت گوساله در سال است. بنابراین صنعت مذکور ضریب فزاینده بالاتری را دارا می‌باشد. همچنین این نکته حائز اهمیت است که مصرف آب شترمرغ تنها 7.5 درصد اب مورد نیاز دام سنگین می‌باشد که لزومی بر شیرین بودن آب نیز نیست. همچنین آلودگی‌های زیست محیطی صنعت پرورش شترمرغ تقریبا صفر است.از طرفی گوشت قرمز شترمرغ با توجه به خواص آن در طب سنتی و اسلامی و مراجع علمی معتبر جهانی مصرف آن توصیه شده است.
ارتقای سطح دانش در این صنعت ضروری است
نمازی در پایان با اشاره به عدم وجود مانع در صادرات کلیه محصولات شترمرغ افزود: در کشور مانعی وجود ندارد و آزاد است در حالی که کشورهای مقصد به دلیل برخی ضوابط سختگیرانه صادرات را با مشکلاتی مواجه کرده است. همچنین ارتقای سطح دانش و آگاهی فعالان صنعت مذکور این نکته حائز اهمیت است که متاسفانه آموزش‌ها تنها به صورت سینه به سینه منتقل می‌شود و تشکل‌ها به دنبال ارتقا وضعیت مهارتی و علمی پرورش دهندگان نبوده‌اند.
بنابراین با وجود پتانسیل بالای این صنعت در کشور، مشکلات متعددی از جمله ضعف تشکل‌ها و تعاونی‌ها، عدم حمایت کافی از سوی دولت، و چالش‌های مالی و تامین نهاده‌ها وجود دارد. این مشکلات باعث شده‌اند که بسیاری از واحدهای تولیدی تعطیل شوند یا با ظرفیت پایین فعالیت کنند. از سوی دیگر، گوشت شترمرغ به عنوان یک محصول اقتصادی و سالم معرفی شده است که می‌تواند نقش مهمی در کاهش وابستگی به واردات نهاده‌های دامی و کاهش مصرف منابع آبی ایفا کند. همچنین، پرورش شترمرغ آلودگی زیست‌محیطی کمتری نسبت به دام‌های سنگین دارد. برای حل مشکلات موجود، نیاز به حمایت‌های دولتی بیشتر، ارتقای سطح دانش و مهارت فعالان صنعت، و ایجاد ساختارهای قوی‌تر در تشکل‌ها و تعاونی‌ها احساس می‌شود. اگر این اقدامات صورت گیرد، صنعت شترمرغ می‌تواند سهم بیشتری در اقتصاد کشور داشته باشد و به اهداف ملی مانند کاهش وابستگی به واردات نهاده‌های دامی کمک کند.