بهار داغ نهاده‌های ساختمانی/ جهش ۳۷ درصدی شاخص در تهران
به گزارش اقتصادرَوا، شاخص قیمت نهاده‌های ساختمانی مسکونی شهر تهران در بهار ۱۴۰۴ بار دیگر جهشی قابل توجه را تجربه کرد و به عدد ۳۹۶۳.۷ رسید. بر اساس داده‌های رسمی مرکز آمار، این شاخص نسبت به زمستان گذشته ۲۲.۳ درصد افزایش یافته و در مقایسه با بهار سال ۱۴۰۳ رشد ۳۷.۲ درصدی را ثبت کرده است. همچنین تورم سالانه، یعنی متوسط تغییرات شاخص در چهار فصل منتهی به بهار ۱۴۰۴ نسبت به دوره مشابه سال قبل، برابر با ۴۹.۷ درصد گزارش شده است. این سه شاخص نشان می‌دهد که هزینه نهاده‌های ساختمانی در تهران در یک مسیر صعودی مستمر قرار دارد و فشار هزینه‌ای آن بر پروژه‌های مسکونی قابل چشم‌پوشی نیست.
نگاهی دقیق‌تر به تورم فصلی نشان می‌دهد که گروه‌های مختلف نهاده‌ها با سرعت‌های متفاوتی دچار افزایش قیمت شده‌اند. بیشترین رشد فصلی مربوط به گروه سیمان، بتن، شن و ماسه بوده که شاخص آن با افزایش ۳۸.۱ درصدی نسبت به زمستان به ۵۲۶۵.۴ رسیده است. در نقطه مقابل، آهن‌آلات، میلگرد، پروفیل درب و پنجره و نرده تنها ۳ درصد رشد فصلی را تجربه کرده و شاخصشان به ۳۱۱۵.۵ واحد رسیده است. این اختلاف بزرگ میان دو گروه اصلی، تصویری از ناهمگونی تحولات بازار مصالح ساختمانی به دست می‌دهد.
تورم نقطه‌به‌نقطه در بهار ۱۴۰۴ نیز روایت مشابهی دارد. در این شاخص، که تغییر قیمت‌ها نسبت به بهار سال گذشته را نشان می‌دهد، گروه گچ و گچ‌کاری با افزایش ۷۳.۷ درصدی بالاترین رشد را ثبت کرده است. در مقابل، گروه شیشه با ۲۳.۵ درصد کمترین رشد نقطه‌به‌نقطه را تجربه کرده است. این داده‌ها تأکید می‌کنند که هرچند شاخص کل افزایش ۳۷ درصدی را نشان می‌دهد، اما شدت تورم در میان نهاده‌ها بسیار متفاوت است و برخی گروه‌ها بیش از سایرین فشار قیمتی را تحمل کرده‌اند.
روند تورم سالانه نیز همین ناهمگونی را بازتاب می‌دهد. در چهار فصل منتهی به بهار ۱۴۰۴، شاخص کل نهاده‌ها ۴۹.۷ درصد افزایش داشته که نسبت به سال گذشته ۷.۲ واحد درصد بیشتر است. بیشترین تورم سالانه دوباره به گروه گچ و گچ‌کاری تعلق دارد که ۵۷.۶ درصد افزایش یافته است. کمترین نرخ سالانه نیز به گروه آهن‌آلات، میلگرد و پروفیل اختصاص دارد که ۲۱.۲ درصد رشد را تجربه کرده‌اند. این ارقام نشان می‌دهد که اگرچه آهن‌آلات نسبت به دیگر گروه‌ها باثبات‌تر بوده، اما در مجموع همه نهاده‌ها در مدار افزایشی قرار داشته‌اند.
جزئیات آماری مرکز آمار تصویر روشن‌تری از وضعیت گروه‌ها ارائه می‌دهد. در گروه سیمان، بتن، شن و ماسه، شاخص از ۳۸۱۲.۳ در زمستان به ۵۲۶۵.۴ در بهار رسید که جهش فصلی ۳۸ درصدی و رشد ۶۶.۵ درصدی نسبت به سال گذشته را نشان می‌دهد. گروه گچ و گچ‌کاری از شاخص ۴۰۳۹.۶ در زمستان به ۴۸۵۸.۷ رسید و رشد فصلی ۲۰.۳ درصدی داشت، در حالی که در مقایسه با بهار ۱۴۰۳ جهشی ۷۳.۷ درصدی را ثبت کرده است. گروه انواع بلوک، سفال و آجر با شاخص ۳۷۳۹.۹ رشد ۱۷ درصدی نسبت به زمستان و ۴۲.۳ درصدی نسبت به سال گذشته داشته است. در گروه سنگ، شاخص ۳۹۹۹.۱ واحد گزارش شده که به معنای افزایش ۲۲.۴ درصدی فصلی و ۴۱.۲ درصدی سالانه است.
برخی گروه‌ها رشد کمتری را ثبت کرده‌اند، هرچند همین میزان نیز در سطح کلان چشم‌گیر است. شیشه با شاخص ۳۵۷۵.۱ تنها ۵.۸ درصد نسبت به زمستان و ۲۳.۵ درصد نسبت به بهار گذشته افزایش یافته است. تأسیسات برقی با ۵۵۱۲.۱ واحد، ۶.۶ درصد نسبت به زمستان و ۳۳.۲ درصد نسبت به سال گذشته رشد داشته است. تأسیسات مکانیکی و انواع عایق حرارتی با شاخص ۵۳۸۰.۶ رشد فصلی ۱۲.۲ درصدی و سالانه ۳۹.۴ درصدی را تجربه کرده‌اند. یراق‌آلات درب و پنجره با ۵۱۷۶.۱ واحد، ۱۶.۶ درصد رشد فصلی و ۴۱.۲ درصد رشد سالانه داشته‌اند.
نقاشی ساختمان نیز ۹.۴ درصد نسبت به زمستان و ۴۳.۱ درصد نسبت به سال گذشته رشد کرده و شاخص آن به ۴۷۵۶.۲ واحد رسیده است. خدمات ساختمانی که بخش مهمی از هزینه‌های نهایی پروژه‌ها را تشکیل می‌دهد، با شاخص ۲۹۲۶.۸ واحد رشد ۳۷.۵ درصدی فصلی و ۴۶.۹ درصدی سالانه را تجربه کرده است. حتی گروه‌های کم‌تحرک‌تری مانند شیرآلات بهداشتی، قیرگونی و ایزوگام نیز به ترتیب با ۱۳.۵ و ۱۵.۳ درصد رشد فصلی و ۳۳.۷ و ۳۶.۵ درصد رشد سالانه در مدار افزایش قرار داشته‌اند.
این داده‌ها در مجموع نشان می‌دهد که تقریباً تمام نهاده‌های ساختمانی در بهار ۱۴۰۴ افزایشی بوده‌اند، اما دامنه این افزایش از حدود ۶ درصد تا بیش از ۷۰ درصد متغیر است. بنابراین، تحلیل وضعیت بدون توجه به جزئیات می‌تواند گمراه‌کننده باشد. هرچند شاخص کل تصویری کلی از فشار هزینه‌ها ارائه می‌دهد، اما واقعیت بازار در گروهایی مانند گچ یا سیمان به‌مراتب پرتنش‌تر است.
پیامد اصلی این روند، افزایش هزینه ساخت‌وساز در تهران است. پیش‌بینی می‌شود در سایر شهر ها نیز، نهاده های ساختمانی با همین نسبت ها رشد کرده باشند. با توجه به سهم بالای نهاده‌ها و خدمات در بهای تمام‌شده ساختمان، رشد میانگین نزدیک به ۵۰ درصدی سالانه شاخص به‌طور مستقیم بر قیمت تمام‌شده مسکن اثر خواهد گذاشت. این افزایش لزوماً به معنای بحران فوری در بازار مسکن نیست، اما نشان می‌دهد که فشار هزینه‌ای بر سازندگان و پیمانکاران بیشتر از گذشته شده است. از سوی دیگر، گروه‌هایی مانند آهن‌آلات که رشد کمتری داشته‌اند می‌توانند تا حدی مانع از جهش شدیدتر هزینه‌ها شوند. به این ترتیب، تصویر کلی وضعیت بهار ۱۴۰۴ نه کاملاً بحرانی است و نه آرام، بلکه ترکیبی از فشارهای قابل توجه در برخی نهاده‌ها و ثبات نسبی در برخی دیگر است.
جمع‌بندی این داده‌ها روشن می‌سازد که مسیر ساخت‌وساز در پایتخت و حتی سایر شهر‌ها در سال ۱۴۰۴ با دشواری‌های بیشتری همراه خواهد بود. شاخص کل و جزئیات گروهی هر دو حکایت از روند افزایشی دارند و اگرچه شدت این افزایش‌ها متفاوت است، اما هیچ‌یک از نهاده‌ها از فشار تورمی مصون نمانده‌اند. در چنین شرایطی، برای درک درست از آینده بازار مسکن و تصمیم‌گیری سیاستی، تنها تکیه بر شاخص کل کافی نیست و باید به جزئیات گروه‌ها و تفاوت‌های آشکار میان آن‌ها توجه کرد.
گزارش از: زینب جمشیدی، کارشناس اقتصادی